რუსული ფლოტი ოჩამჩირეში

სტატია თავდაპირველად გამოქვეყნდა “ეხო კავკაზას” ვებგვერდზე. სტატიის ტექსტი და ტერმინოლოგია გადმოტანილია ცვლილებების გარეშე. ყველა უფლება ეკუთვნის “ეხო კავკაზას”. გამოქვეყნების თარიღი: 2023 წლის 1 ნოემბერი.

აფხაზეთის ლიდერის ასლან ბჟანიას სიტყვები რუსეთის განზრახვის შესახებ ოჩამჩირეში შავი ზღვის ფლოტისთვის ახალი ბაზის აშენების შესახებ, ერთი მხრივ, არაპირდაპირი აღიარებაა იმისა, რომ მოსკოვი შეეგუა სევასტოპოლის, როგორც მისი საზღვაო ძალების მთავარი ბაზის დაკარგვას შავ ზღვაში და, მეორე მხრივ, ახალი ეს საფრთხეა საქართველოსთვის.

ასეთი დასკვნები კეთდება ქართულ ოპოზიციაში და ექსპერტულ საზოგადოებაში. თუმცა, ქვეყნის ხელისუფლება მიიჩნევს, რომ სოხუმის მიერ გაჟღერებული ინფორმაცია დადასტურებას მოითხოვს. „ქართულ ოცნებას“ ურჩევნია არ დაიჯეროს, რომ მოსკოვის არგაღიზიანების პოლიტიკამ შეიძლება გამოიწვიოს ცნობილი „მეორე ფრონტის“ გახსნის საფრთხე საქართველოს საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში.

რუსეთი აპირებს თავისი ხომალდების ნაწილის განათავსოს აფხაზეთში – თვითგამოცხადებული რესპუბლიკის დე ფაქტო პრეზიდენტმა ასლან ბჟანიამ გაიზიარა გეგმები ოჩამჩირეში რუსეთის შავი ზღვის ფლოტის ბაზის შექმნის შესახებ. გაზეთ „იზვესტიასთან“ ინტერვიუში აფხაზეთის ლიდერმა განაცხადა, რომ შესაბამისი შეთანხმება ვლადიმირ პუტინთან შეხვედრის შემდეგ გაფორმდა.

„ჩვენ ხელი მოვაწერეთ შეთანხმებას და უახლოეს მომავალში რუსეთის საზღვაო ძალების მუდმივი ბაზა იქნება ოჩამჩირის რეგიონში. ეს ყველაფერი მიზნად ისახავს როგორც რუსეთის, ისე აფხაზეთის თავდაცვისუნარიანობის დონის ამაღლებას. და ასეთი ურთიერთქმედება გაგრძელდება, რადგან ის უზრუნველყოფს როგორც აფხაზეთის, ისე რუსეთის ფუნდამენტურ ინტერესებს  უსაფრთხოება უპირველეს ყოვლისა!”

თბილისში ბჟანიას განცხადებებს არაერთგვაროვანი რეაქცია მოჰყვა. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრომ მსგავს განცხადებებს “საქართველოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის აშკარა დარღვევა” უწოდა. საგარეო პოლიტიკის დეპარტამენტის კომენტარში კი ნათქვამია:

„ჩვენ გამოვთქვამთ შეშფოთებას სოხუმში რუსეთის საოკუპაციო რეჟიმის განცხადებასთან დაკავშირებით, საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიაზე დამატებითი რუსული სამხედრო ბაზის შექმნის შესახებ. ასეთი ქმედებები წარმოადგენს საქართველოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის უხეშ დარღვევას და აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის უკანონო ოკუპაციის ლეგიტიმაციის კიდევ ერთ პროვოკაციულ მცდელობას.”

თუმცა, მმართველმა „ქართულმა ოცნებამ“ მაშინვე ეჭვი შეიტანა აფხაზეთის ლიდერის სიტყვების სისწორეში. პარტიის წარმომადგენლის, გია ვოლსკის თქმით, ყველა დეტალის გარკვევამდე დასკვნების გაკეთება არ არის რელევანტური. ამავდროულად, ვოლსკი დარწმუნებულია, რომ მოსკოვსა და სოხუმს შორის შეთანხმება არ არსებობს.

„პირველ რიგში, არავინ იცის ეს სიმართლეა თუ არა. მეორეც, აფხაზეთსა და რუსეთს შორის არანაირი შეთანხმება არ არსებობს. ეს ერთგვარი ფორმალობაა, ხანდახან ბჟანიას უფლებას აძლევენ ვინმეს მაღალ დონეზე ესაუბროს, მათ შორის რუსეთის პრეზიდენტს. რუსეთის ინტერესებშია ძალების თავმოყრა, რათა არ დათმოს კავკასიის რეგიონი, რომელიც სააკაშვილმა 20 პროცენტით უკვე დაუთმო მას“.

ბჟანიასთან შეხვედრაზე პუტინს, მართლაც, სიტყვა არ უთქვამს საზღვაო ბაზაზე. თუმცა, აფხაზეთის ლიდერმა ნათლად განაცხადა, რომ მას სურს მონაწილეობა მიიღოს „რუსული მხარის მიერ ინიციირებულ ინტეგრაციის” პროცესებში:

„კმაყოფილებით აღვნიშნავთ, რომ ჩვენმა ურთიერთობებმა ბოლო დროს დამატებითი იმპულსი მიიღო, ჰარმონიზაციის პროცესი მიმდინარეობს: ბევრი რამ გაკეთდა ამ ჰარმონიზაციისთვის და კიდევ ბევრია გასაკეთებელი. აქედან გამომდინარე, ეს არის ის, რაც აახლოებს ჩვენს პოზიციებს ერთიანი სოციალურ-ეკონომიკური და თავდაცვითი სივრცის შექმნაში. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. ჩვენ ამას გავაგრძელებთ“.

ქართულმა ოპოზიციამ კი ბჟანიას განცხადება მყისიერ საფრთხედ აღიქვა. პარტია “ლელოს” ერთ-ერთი ლიდერის, ბადრი ჯაფარიძის თქმით, სამხედრო ხომალდების განთავსება, რომლებიც უკრაინულ ქალაქებს საქართველოს სანაპიროებიდან დაბომბავს – თუნდაც ოფიციალური თბილისის მიერ არაკონტროლირებადი ტერიტორიიდან – ემუქრება ფრონტის ხაზის გადატანას საქართველოს საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში.

„ეს არის რუსეთის ფედერაციის მიერ საომარი მოქმედებების საქართველოში გადატანის მცდელობა, ფრონტის ხაზის აფხაზეთში გადატანის მცდელობა – საქართველოს საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში. ჩვენ ყველას უნდა გვესმოდეს, რომ ამ ბაზას გამოიყენებს რუსეთის საზღვაო ძალები თავშესაფრად, რომლებიც ამჟამად თავდასხმის ქვეშ არიან სევასტოპოლისა და ნოვოროსიისკის პორტებში. ეს გემები ატარებენ საკრუიზო რაკეტებს, რომლებიც უკრაინელ მშვიდობიან მოსახლეობას ყოველდღიურად ესვრიან. შესაბამისად, ეს ხომალდები უკრაინის შეიარაღებული ძალების ლეგიტიმური სამიზნეა და ამიტომ ამ ბაზის მშენებლობა არის პირდაპირი მცდელობა საომარი მოქმედებების აფხაზეთში გადატანისა. ამასთან, ეს დიდ საფრთხეს უქმნის ადგილობრივი მოსახლეობის და ზოგადად, საქართველოს მოქალაქეების უსაფრთხოებას. .”

ამერიკული გამოცემა The Wall Street Journal იტყობინება, რომ შავი ზღვის ფლოტის გემების უმეტესობა უკვე გაყვანილია სევასტოპოლიდან. სატელიტური სურათების ანალიზის მიხედვით, რუსეთმა სამივე დარჩენილი ოპერაციული წყალქვეშა ნავი, ორი ფრეგატი და საპატრულო ხომალდი ნოვოროსიისკში გადაიყვანა. სხვა გემები, მათ შორის დიდი სადესანტო ხომალდი, რამდენიმე მცირე სარაკეტო ხომალდი და ახალი ნაღმმტყორცნები მათ გადაიყვანეს ფეოდოსიაში.

უკრაინის შეიარაღებული ძალების მუდმივი თავდასხმების ფონზე, რომლებიც მოსკოვს უკვე დაუჯდა რამდენიმე სამხედრო ხომალდის განადგურებად და რამდენიმე წყალქვეშა ნავის მწყობრიდან გამოყვანად, შავი ზღვის ფლოტის სარდლობამ, როგორც ჩანს, გადაწყვიტა დარჩენილი გემების გადაყვანა უფრო დაცულ პორტებში. ამავდროულად, ექსპერტების აზრით, ძირითადი ძალების გაყვანა ნოვოროსიისკში შეიძლება მიუთითებდეს იმაზე, რომ მოსკოვი იმედოვნებს, რომ დასავლეთი აუკრძალავს უკრაინას მიწოდებული საკრუიზო რაკეტების გამოყენებას რუსეთის ტერიტორიაზე თავდასხმებისთვის.

თუმცა, აფხაზეთის შემთხვევაში, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მსგავსი აკრძალვა გავრცელდეს. ამავდროულად, ოჩამჩირეში, სადაც საბჭოთა კავშირის დროს უკვე განთავსებული იყო რუსული გემები, შეიძლება მიუთითებდეს იმაზე, რომ რუსეთი არა მხოლოდ ეძებს ალტერნატივას სევასტოპოლისთვის, არამედ ცდილობს გააფართოოს თავისი სამხედრო ყოფნა შავი ზღვის სანაპიროზე თურქეთის მიმართულებით.

საქართველოსთვის ეს ნიშნავს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ „ქართული ოცნების“ მიერ გამოცხადებულია “მოსკოვის არგაღიზიანების” პოლიტიკა, კრემლი აშკარად არ აპირებს თბილისის ინტერესების გათვალისწინებას. სამხედრო ექსპერტის, საქართველოს შეიარაღებული ძალების გაერთიანებული შტაბის ყოფილი უფროსის, ზაზა გოგავას თქმით, რუსეთი თავისი ფლოტისთვის ახალი ბაზის შექმნის განზრახვით ირიბად ადასტურებს, რომ უკრაინაში ომს აგებს და ყირიმს კარგავს. ამასთან, გოგავა აღნიშნავს, რომ ახლა უკვე ნათელია, რატომ დაიბლოკა ანაკლიის პორტის აშენების გადაწყვეტილება.

„ის (რუსეთი), რომელიც აგებს ომს უკრაინაში, კარგავს სამხედრო ბაზას, რომელიც მდებარეობს სევასტოპოლში, ყირიმის ნახევარკუნძულზე, რომელსაც აქვს სტრატეგიული მნიშვნელობა შავ ზღვაში. მათთვის კი შავ ზღვაში ყოფნის სრულად შენარჩუნების ერთადერთი შანსი ოჩამჩირის მიმდებარე ტერიტორიაა. ახლა უკვე გასაგებია, რატომ არ შენდება ანაკლიის პორტი. და აქ უკვე ჩანს ჩვენი ხელისუფლების მოღალატური პოლიტიკა – რუსეთი ამას ჩვენივე მთავრობის ხელით აკეთებს“.

ქართველი ექსპერტების აზრით, თბილისისთვის ერთადერთი სწორი ნაბიჯი ამ სიტუაციაში იქნება სახელმწიფოს უმაღლესი თანამდებობის პირების ხმამაღალი და მკაცრი რეაქცია, გაეროს უშიშროების საბჭოს საგანგებო მოწვევის მოთხოვნა და ყველა დიპლომატიური არხის გამოყენება, გაზარდოს ქვეყნისთვის სამხედრო დახმარება საქართველოს სტრატეგიული მოკავშირეებისგან.