რუსული ფლოტი ოჩამჩირეში

სტატია თავდაპირველად გამოქვეყნდა “ეხო კავკაზას” ვებგვერდზე. სტატიის ტექსტი და ტერმინოლოგია გადმოტანილია ცვლილებების გარეშე. ყველა უფლება ეკუთვნის “ეხო კავკაზას”. გამოქვეყნების თარიღი: 2023 წლის 1 ნოემბერი.

ბოლო კვირების განმავლობაში ქართული და აფხაზური საზოგადოებები აქტიურად განიხილავდნენ ინფორმაციას ოჩამჩირეში რუსეთის ფედერაციის საზღვაო ბაზის შექმნის შესახებ. თბილისი გამოთქვამს შეშფოთებას, რომ ის ანაკლიასთან ძალიან ახლოს განთავსდება, აფხაზი პოლიტიკური კომენტატორები კი ამბობენ, რომ დიდი ხანია იგეგმება ანაკლიაში ღრმაწყლოვანი პორტის აშენება, რომელიც საფრთხეს შეუქმნის აფხაზეთის უსაფრთხოებას.

რამდენიმე დღის წინ საქართველოს დემოკრატიის კვლევის ინსტიტუტმა (DRI) განაცხადა, რომ სოფელ ფიჩორთან, აფხაზეთის ძალიან სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში, რომელსაც მას აფხაზურად ბჭარა ჰქვია, რუსეთმა ფართომასშტაბიანი მოსამზადებელი სამუშაოები დაიწყო, რომელიც უკვე მესამე კვირაა გრძელდება. ამავდროულად, საქართველოს ხელისუფლების პასუხი „არასაკმარისი და, შესაბამისად, არაეფექტურია“, მიიჩნევს არასამთავრობო ორგანიზაცია.

DRI-ის ცნობით, „რუსი სამხედროები ადგილობრივ მოსახლეობასთან საუბარში ამბობენ, რომ ფიჩორი ოჩამჩირეში მდებარე დიდი საზღვაო ბაზის დამხმარე ფუნქციას შეასრულებს. აქ რუსები აქტიურად ატარებენ წვრთნებს, რომლის დროსაც ოჩამჩირის სამხედრო პორტზე უპილოტო თვითმფრინავის თავდასხმის იმიტაციაც კი მოხდა. როგორც ოჩამჩირეში აცხადებენ, ადგილზე ელექტრონული საბრძოლო სისტემების განლაგების პროცესი მიმდინარეობს, რომელიც, სავარაუდოდ, უკრაინული თვითმფრინავებისა და რაკეტების წინააღმდეგ იქნება გამოყენებული.

არასამთავრობო ორგანიზაციამ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ფიჩორა ანაკლიიდან მხოლოდ ოთხი კილომეტრის დაშორებით მდებარეობს, სადაც თბილისი მრავალი წელია ღრმაწყლოვანი პორტის შექმნას გეგმავს.

ცხადია, აფხაზეთში სრულფასოვანი რუსული საზღვაო ბაზის შექმნაზე მუშაობა უკვე მიმდინარეობს. საზოგადოების ყურადღება ამ თემაზე გაძლიერდა აფხაზეთის პრეზიდენტის, ასლან ბჟანიას ინტერვიუს შედეგად რუსულ გაზეთ „იზვესტიასთან“ გასული თვის დასაწყისში, სოჭში რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინთან შეხვედრისთანავე.

და შემთხვევითი არ არის, რომ 19 ოქტომბერს გამართულ პრესკონფერენციაზე რამდენიმე ჟურნალისტმა ასლან ბჟანიას კითხვები დაუსვა აფხაზეთში რუსული ბაზის შესახებ. აი, მთავარი, რაც მან თქვა მაშინ:

„ჩვენ მუდმივად ვაძლიერებთ ჩვენი სახელმწიფოს თავდაცვით შესაძლებლობებს. მაგრამ აქ ჩვენი მოკავშირის პოზიცია ძალიან მნიშვნელოვანია – მინდა გაცნობოთ, რომ ამ საკითხში ჩვენ ვმოქმედებთ როგორც ერთიანი ფრონტი.

ალბათ შენიშნეთ, რომ გამარჯვების დღეს პატარა სარაკეტო ხომალდი გვესტუმრა. მას ეძახიან პატარა სარაკეტო ხომალდს, მაგრამ ის არის ძალიან ეფექტური, აღჭურვილი უახლესი თანამედროვე იარაღით. და ალბათ, თქვენც შენიშნეთ, რა რეაქცია მოჰყვა ამ გემის შემოსვლას თბილისში.

რუსეთის საზღვაო ძალების საბაზო წერტილი და ლოგისტიკური მხარდაჭერა განლაგდება ოჩამჩირის პორტში, რადგან ეს ჩვენს ინტერესებს შეესაბამება. სამუშაოს ეს სფერო მხოლოდ გააქტიურდება, რადგან უსაფრთხოების საკითხები ადრე უმთავრეს ხასიათს ატარებდა და ახლა თქვენ ხედავთ სიტუაციას უკრაინაში, ვითარებას ახლო აღმოსავლეთში – მსოფლიო დიდი ომის ზღვარზეა. უნდა დავფიქრდეთ ამ გარემომოებებზე… მე არ მგონია, ამაზე კონკრეტულად მედიაში უფრო მეტი საუბარი იყოს საჭირო.

ეს იქნება სამხედრო ნაწილი, რომელიც შეასრულებს შესაბამის ამოცანებს. იქ ხელი მოეწერა განკარგულებას რუსეთის საზღვაო ძალებისთვის ლოგისტიკური ბაზისთვის მიწის გამოყოფის შესახებ. 2009 წლიდან ამ პორტში განლაგებულია სასაზღვრო კონტროლის სააგენტოს საზღვაო ქვედანაყოფები, ახლა კი გაჩნდა საჭიროება, რადგან სამხედრო-პოლიტიკური ვითარება გართულდა…“

მეტიც, არ შეიძლება ითქვას, რომ ეს თემა მხოლოდ ამ შემოდგომაზე გაქტიურდა. 2022 წლის 6 მაისს აფხაზეთის მინისტრთა კაბინეტის ვებგვერდზე გავრცელდა ინფორმაცია, რომ პრემიერმინისტრმა ალექსანდრ ანქვაბმა გამართა შეხვედრა ოჩამჩირის საზღვაო ნავსადგურის გამტარუნარიანობის გაფართოებისა და სამოქალაქოდან ორმაგი დანიშნულების სტატუსზე გადაყვანის შესაძლებლობის შესახებ. შეხვედრას ესწრებოდა „აფხაზური გადაზიდვის კომპანიის“ ხელმძღვანელი დაურ არძინბაც.

გთავაზობთ რამდენიმე ფაქტს ოჩამჩირის საზღვაო ნავსადგურის შესახებ, რომლებიც მოპოვებულია ღია წყაროებიდან.

ხელოვნური ყურე აშენდა მდინარე ჯუკმურის შესართავთან, ქალაქ ოჩამჩირის ჩრდილო-დასავლეთით. ეს არის ნავსადგური ვიწრო გადასასვლელით, რომელიც დაცულია ორი ბურჯით. პორტი შეიქმნა 1933-1935 წლებში, როგორც სამოქალაქო სავაჭრო ობიექტი, მაგრამ ხუთი წლის შემდეგ იგი გაიყვანეს ფოთში და “ენკავედეს” სასაზღვრო პატრულის გემების ბრიგადა გადანაწილდა ოჩამჩირეში. ბრიგადის პირადი შემადგენლობის დასაბინავებლად პორტთან აშენდა სამხედრო ბანაკი.

მეორე მსოფლიო ომის დროს მდინარე ჯუკმურის შესართავზე ევკალიპტის ხეების ქვეშ გათხრილი იყო ხელოვნური არხები, რათა შეეფარებინათ წყალქვეშა ნავები, რომლებიც მონაწილეობდნენ საომარ მოქმედებებში ნაცისტური ჯარების და მათი მოკავშირეების წინააღმდეგ. წყალქვეშა ნავების მდებარეობა მთელი ომის განმავლობაში არასდროს გამჟღავნებულა, თუმცა საპატრულო კატარღები არაერთხელ დაექვემდებარა საჰაერო თავდასხმებს.

1980-იანი წლების ბოლოს დაიგეგმა პორტის გაფართოება და ამ ტერიტორიაზე სამხედრო კონტინგენტის გაზრდა, მაგრამ 90-იანი წლების დასაწყისში სსრკ-ს დაშლამ ხელი შეუშალა ამ გეგმების განხორციელებას. 1992 წელს, აფხაზეთის ომის დაწყების შემდეგ, ბრიგადამ რუსეთის ფედერაციის 36-ე სოხუმის სასაზღვრო რაზმთან ერთად, უზრუნველყო ზღვიდან ადგილობრივი მოსახლეობისა და სამხედროების ოჯახების ევაკუაცია.

1996 წლის აგვისტოში, საქართველოს მოთხოვნით, ბრიგადა ოჩამჩირიდან გაიყვანეს და ქალაქ კასპიისკში გადაიყვანეს. 2000-იანი წლების განმავლობაში ყურე გამოიყენებოდა აფხაზეთის რესპუბლიკის საზღვაო ძალების სამოქალაქო გემებისა და სამხედრო კატარღების ერთობლივი განლაგებისთვის. 2009 წლის იანვარში იგი გადაეცა რუსეთს ფლოტის ბაზის შესაქმნელად.

როდესაც ჩრდილო-აღმოსავლეთის სამხედრო ოპერაციის დროს, უკრაინულმა საჰაერო ძალებმა დაიწყეს საჰაერო იერიშები  სევასტოპოლის ყურეში, რუსეთის საზღვაო ძალებმა დაიწყეს ფიქრი გემების ბაზის დაშლის ამოცანაზე. ოქტომბრის შუა რიცხვებში აფხაზურმა საზოგადოებამ შეშფოთება გამოხატა ადლერის მახლობლად მდებარე რამდენიმე თვითმფრინავის ჩამოგდებისა და ზღვაში ჩავარდნის შესახებ.

საზოგადო მოღვაწემ და ბლოგერმა თენგიზ ჯოპუამ Echo of the Caucasus-თან საუბარში აღნიშნა, რომ რუსული სამხედრო ბაზის განთავსება სოხუმსა და მოსკოვს შორის მოკავშირე ურთიერთობების ნაწილია.

„ჩვენ უკვე ავირჩიეთ ჩვენი პოზიცია, ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორია რუსეთის ფედერაცია. ჩვენ დიდი ხანია ვიცავთ ამ პოზიციას და საკმაოდ ღრმად გავამყარეთ ურთიერთობები მათთან შეძლებისდაგვარად და არა მხოლოდ უსაფრთხოების სფეროში.

ის, რომ რუსეთს უკრაინაში გარკვეული პრობლემები აქვს და შესაძლოა მის ფლოტს საფრთხე დაემუქროს – ბუნებრივი პროცესია. მოგვწონს ეს თუ არ მოგვწონს… რა თქმა უნდა, მე ნამდვილად არ მინდა, რომ აფხაზეთი გახდეს ადგილი, სადაც უკრაინა დაინტერესდება თავისი დრონების გამოყენებისთვის.

მაგრამ, როგორც რუსები ამბობენ, თუ გიყვართ ციგაობა, ციგების ტარებაც უნდა გიყვარდეს. ისე, აფხაზეთის უსაფრთხოების უზრუნველყოფის თვალსაზრისით, ვფიქრობ, რომ ეს ნორმალურია. ეს ჩვენს ინტერესებშიც შედის. უპირველეს ყოვლისა, რუსეთის ფედერაციის ინტერესებიდან გამომდინარე, რადგან შავ ზღვაზე კონსოლიდაცია, განსაკუთრებით კი მისი სანაპირო ზოლი, რუსეთისთვის სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი იყო ჯერ კიდევ მეცხრამეტე საუკუნეში. ეს აქტუალობა ახლა არ ჩნდება.

უბრალოდ, ერთადერთი რაც მაწუხებს არის ის, რომ ამან არ უნდა მოგვადუნოს, არ უნდა დავივიწყოთ საკუთარი შრომა აფხაზეთის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად“.