პოლიტიკა აფხაზეთში

სტატია თავდაპირველად გამოქვეყნდა “ეხო კავკაზას” ვებგვერდზე. სტატიის ტექსტი და ტერმინოლოგია გადმოტანილია ცვლილებების გარეშე. ყველა უფლება ეკუთვნის “ეხო კავკაზას.” გამოქვეყნების თარიღი: 2024 წლის 10 იანვარი.

აფხაზმა ეკონომისტმა ახრა არისტავამ „ეხო კავკაზასთან“ კომენტარი გააკეთა ბიჭვინთის სახელმწიფო აგარაკის შესახებ შეთანხმების რატიფიცირებასთან და ახალ პოლიტიკურ რეალობასთან დაკავშირებით, რომელშიც აფხაზეთი ამ მოვლენის შემდეგ აღმოჩნდა.

ახრა, როგორ აფასებთ იმას, რაც მოხდა 27 დეკემბრის ღამეს, ვგულისხმობ აფხაზეთის პარლამენტის მიერ სახელმწიფო აგარაკის შესახებ შეთანხმების რატიფიცირებას?

ამას, რა თქმა უნდა, უარყოფითად ვაფასებ. პარლამენტის მიერ ღამით მიღებულმა გადაწყვეტილებამ რადიკალურად შეცვალა შიდაპოლიტიკური ვითარება ქვეყანაში.

როგორ?

პარლამენტმა უზრუნველყო მყიფე პოლიტიკური სტაბილურობა ჩვენს ქვეყანაში – ეს ფაქტორი ახლა პრაქტიკულად ნულამდეა დასული. პარლამენტმა არ განიხილა ის საკითხები, რომლებიც საზოგადოებაში პროტესტის საგანი იყო. ბევრი კითხვაა როგორც სახელმწიფო აგარაკის, ისე ე.წ. ბინების კანონის შესახებ; ასევე სასამართლო გადაწყვეტილებების აღსრულებაზე და ენერგეტიკაზე. სახალხო კრების დეპუტატებმა კი, მიუხედავად იმისა რომ იცოდნენ საზოგადოების განწყობები, არ განიხილეს ეს საკითხები. ალბათ გახსოვთ, როცა ზაფხულში საჯარო პალატაში სახელმწიფოს მეთაური დეპუტატებისგან ბინების საკითხის მოგვარებას ითხოვდა, ისინი უბრალოდ დასასვენებლად წავიდნენ.

მაშინ ქვეყნის მოქალაქეებში დეპუტატების მიმართ ნდობა მხოლოდ გაიზარდა. დღეს კი მათ გააუფასურეს ისედაც მყიფე პოლიტიკური სტაბილურობის ფაქტორი და ხმა მისცეს საკითხს, რომელზეც კონსენსუსი არ იყო არც პოლიტიკურ წრეებში და არც საზოგადოებაში. ახლა ჩვენ გვაქვს სრულიად განსხვავებული რეალობა, როდესაც არ არსებობს მექანიზმი, რომელიც უზრუნველყოფს პოლიტიკურ სტაბილურობას.

მინდა შეგახსენოთ, რომ ჩვენი ახალგაზრდა სახელმწიფოს პრობლემა ძალაუფლების მშვიდობიანი გადაბარებაა. ჩვენს ქვეყანაში ძალაუფლება არასდროს გადასულა ერთი პოლიტიკური ძალიდან მეორის ხელში მწვავე პოლიტიკური კრიზისის გარეშე. დეპუტატების ქცევა კი იმედს იძლეოდა, რომ არჩევნებს, რომელიც დაახლოებით ერთი წლის შემდეგ ჩატარდება, მშვიდად მივუდგებოდით და უზრუნველვყოფდით ნორმალურ საარჩევნო პროცესს და ძალაუფლების ლეგალურ, მშვიდობიან გადაბარებას. დღეს ვერავინ იძლევა იმის გარანტიას, რომ პროცესები მშვიდობიანად წარიმართება, რადგან არ არსებობს შუამავალი აღმასრულებელ ხელისუფლებას, ოპოზიციასა და საზოგადოების მნიშვნელოვან ნაწილს შორის.

კრიზისის დროს, როდესაც საზოგადოება აქტიურად ეწინააღმდეგებოდა ბიჭვინთის შეთანხმებას, ოპოზიციამ არაერთხელ მიმართა მოქალაქეებს და სთხოვა პარლამენტთან მისვლა ოპოზიციის მხარდასაჭერად. მაგრამ, როგორც მოვლენებმა აჩვენა, ხალხმა ამ მოწოდებას საკმარისი რაოდენობით მაინც არ უპასუხა. როგორ ფიქრობთ, რატომ მოხდა ეს?

ბევრი ხალხი არ გამოვიდა. ყოველ შემთხვევაში ჩემი შთაბეჭდილებებით – გაგრიდან ოჩამჩირამდე ხალხთან კომუნიკაციით – მე დავასკვენი, რომ მათ დეპუტატებს დაუჯერეს, რომ საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი პრობლემები გათვალისწინებული იქნებოდა. ახლა ეს ფაქტორი გაქრა. მე ვფიქრობ, რომ პარლამენტში სხდომის გამართვის და ღამით კენჭისყრის იდეა პარლამენტში არ დაბადებულა და ის თავად აღმასრულებელმა ხელისუფლებამ მოიფიქრა. ახლა ჩვენ გვაქვს სიტუაცია, როდესაც აღმასრულებელი ხელისუფლება უშუალოდ, შუამავლების და სამშვიდობოების გარეშე, შეხვდება როგორც ოპოზიციას, ისე მისი მოქალაქეების მნიშვნელოვან ნაწილს, რომელიც არ ეთანხმება მის მიერ გატარებულ პოლიტიკას.

რა მოხდა 27 დეკემბრის ღამეს და რამ გააუარესა შიდაპოლიტიკური ვითარება აფხაზეთში, რატომ წავიდა ხელისუფლება საზოგადოებასთან ასეთ ღია დაპირისპირებაზე?

ჩვენ მოვისმინეთ საჯარო განცხადებები მაღალი თანამდებობის პირებისგან, რომ თუ არ მოვახდენთ შეთანხმების რატიფიცირებას, ეს იქნება ცუდი, რუსეთთან ურთიერთობა გაუარესდება და, რა თქმა უნდა, რიგითი მოქალაქისთვის გაუგებარია, რატომ უნდა გაფუჭდეს ურთიერთობა ჩვენს მოკავშირესთან, რომელთანაც გვაქვს შესანიშნავი ურთიერთობა?

მაგრამ, თუ გადავხედავთ, რა ხდება აღმასრულებელ ხელისუფლებაში, გადავხედავთ მიღებულ ბიუჯეტს, დავინახავთ, რომ ის ვალდებულებები, რაც მანამდე აიღო დღევანდელმა ხელისუფლებამ – იგივე 45 საკითხი კანონმდებლობის ჰარმონიზაციაზე, ენერგეტიკაზე და სხვა რიგ საკითხებზე, რომლებიც ოფიციალურ ვებსაიტზე 2021 და 2022 წლების ვადებშია გაწერილი – დავინახავთ, რომ ისინი არ შესრულდა. ეს არის აღმასრულებელი ხელისუფლება, რომლის ურთიერთობაც რუსეთის ხელისუფლებასთან გაუარესდა. მაგალითად, იყო ვალდებულება აფხაზეთი გადასულიყო საჯარო სექტორის ხელფასების 85%-იან თვითდაფინანსებაზე, მაგრამ ამას მიღებულ ბიუჯეტში ვერ ვხედავთ. თავად აფხაზეთის რესპუბლიკის აღმასრულებელი ხელისუფლება რთულ ვითარებაში აღმოჩნდა.

პირველად ისტორიაში, თითქმის მილიარდი რუბლის გადახდა მოგვიწია ელექტროენერგიაში. ეს არ არის ის ფული, რომელიც ადრე ჩამოწერილი იყო რუსეთის საინვესტიციო პროგრამიდან, ეს არის ჩვენი მოქალაქეების ჯიბიდან ამოღებული ფული და ჩვენ უნდა გადავიხადოთ. ისიც, რომ რუსეთის მთავრობამ აკრძალა საწვავის მიყიდვა ნავთობპროდუქტების ეროვნულ ოპერატორებზე – აქამდე არასდროს მომხდარა.

დაპირებული 10 მილიარდი საკრედიტო რესურსი აფხაზური ბიზნესისთვის ჯერ არ არის ხელმისაწვდომი და ეს უკვე ოთხი წელია გრძელდება. სავარაუდოდ, ურთიერთობები მათთვის გაუარესდა და არა აფხაზი ხალხისთვის. აფხაზეთის მოქალაქეებს არაფერი გაუკეთებიათ რუსეთსა და აფხაზეთს შორის ურთიერთობების გასაუარესებლად. აფხაზეთის მოქალაქეებმა არ შეცვალეს პოლიტიკური ვექტორი, არ შეცვალეს პოლიტიკური შეხედულებები, რატომ უნდა ველოდოთ ცუდს რუსეთისგან?

ამ ყველაფრის ფონზე, რატომ გადაწყვიტა ხელისუფლებამ ბიჭვინთის შეთანხმების მიღება?

რადგან მიაჩნიათ, რომ რუსეთის ხელისუფლებასთან ურთიერთობის გასაუმჯობესებლად სხვა გზა არ აქვთ. და სხვა გზა ნამდვილად არ ჰქონდათ, რადგან არაფრისთვის საჭირო თანხა არ აქვთ: არც ჯარისთვის, არც საჯარო სექტორისთვის და არც გლეხებისთვის, ეს მიღებული ბიუჯეტიდან ჩანს. ახლა ისინი ფიქრობენ, რომ ეს გადაწყვეტილება ბიჭვინთაზე დაეხმარება მათ რუსეთის ფედერაციის ხელმძღვანელობასთან ურთიერთობების გამყარებაში. მაგრამ მე მჯერა, რომ ეს არ გააუმჯობესებს ურთიერთობებს, მხოლოდ გააუარესებს მათ.

პარლამენტში ბიჭვინთის შეთანხმების რატიფიკაციამდე წინა პერიოდში ხელისუფლების წარმომადგენლები ანტირუსულობაში ადანაშაულებდნენ როგორც ოპოზიციას, ასევე იმ მოქალაქეებს, რომლებიც არ ეთანხმებოდნენ მათ ქმედებებს. ისინი ამბობდნენ, რომ ოპოზიცია და მისი მხარდამჭერები ანტირუსულ განწყობებს აძლიერებენ. რას ფიქრობთ ამაზე? რამდენად მართალია ეს?

მართალი ბრძანდებით, ხელისუფლებამ ინტენსიურად გამოიყენა ეს არგუმენტი: საზოგადოებაში შემოიტანა აზრი, რომ არიან აფხაზეთის მოქალაქეები, რომლებიც აფხაზეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე ანტირუსულ ქმედებებს ახორციელებენ. ეს ძალიან საშიში ინსტრუმენტია და როცა აფხაზეთის სახელმწიფოს ლიდერები ამბობენ, რომ აფხაზეთში ანტირუსი მოქალაქეები არიან, რუსეთი ამას სერიოზულად ეკიდება. უნდა გვესმოდეს, რომ თუ ამას ახმოვანებ, მაშინ რუსეთში ანტიაფხაზური განწყობის მარცვალს თესავ.

და ეს ასევე იქნება ჩვენი ურთიერთობების გაუარესების ფაქტორი. მაგალითად, მე არ ვიცნობ აფხაზეთის არც ერთ მოქალაქეს, რომელიც აქტიურ პოლიტიკურ ან სოციალურ საქმიანობას ეწევა და ანტირუსია. მე არ ვიცი აფხაზეთში ადამიანები, რომლებსაც სურთ ნატოში გაწევრიანება ან რუსული ჯარების გაყვანას მოითხოვენ. ჩვენთან ეს განწყობები არ არსებობს. და რატომ ამუშავებენ ამ ნარატივს და რატომ ახმოვანებენ მუდმივად, გაუგებარია. მით უმეტეს იციან, რომ ამას რუსეთი სერიოზულად უყურებს. რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის ყოფილი მოადგილის, გრიგორი კარასინის ერთი ძალიან მკაცრი გაფრთხილება უკვე მივიღეთ. მასაც, დიდი ალბათობით სჯეროდა, რომ ჩვენ გვყავს მოქალაქეები, რომლებიც იმყოფებიან დასავლეთის ან აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის გავლენის ქვეშ.

მე არ ვიცნობ ასეთ მოქალაქეებს. პირიქით, მე ვიცნობ ჩვენს მოქალაქეებს, რომლებმაც ვლადისლავ არძინბას დროიდან მოყოლებული, აფხაზი ხალხის სიმართლე დასავლეთს გააცნეს. თუ არის ფაქტები, რომ აფხაზეთის მოქალაქე არღვევს კანონს, ამისათვის ჩვენ გვაქვს გენერალური პროკურატურა. და ამ ლოზუნგების ფრიალი იქ, სადაც საჭიროა და სადაც არ არის საჭირო, გამოიწვევს იმას, რომ რუსეთში გამოჩნდებიან გავლენიანი ადამიანები, რომლებიც მკაცრად მიუდგებიან აფხაზეთს. და არა ოპოზიციის ან საზოგადო მოღვაწეების გამო, არამედ იმიტომ, რომ ამას ახმოვანებენ ხელისუფლების მაღალჩინოსნები.

მე ვფიქრობ, რომ აზრი არ აქვს ასეთი არგუმენტებით სპეკულირებას და მათ ბოროტად გამოყენებას. ხელისუფლებამ უნდა მოძებნოს სხვა არგუმენტები, თუ ისინი თავს მართლებლად თვლიან. უნდა დავსხდეთ და დავარწმუნოთ ჩვენი მოქალაქეები და არა იარლიყები ავაკრათ მათ. რისთვის? ჩვენ ყველამ გამოვიარეთ ეს ადრე. ჩვენ უფრო თბილად უნდა მოვექცეთ ჩვენს ხალხს და მივიყვანოთ პოლიტიკური პროცესი იმ ნორმებამდე, რომელიც მიღებულია დემოკრატიულ სახელმწიფოებში. არ არის საჭირო თქვენი პოლიტიკური ოპონენტების დემონიზება, არ არის საჭირო ხალხის უაზრო და შეურაცხყოფა, მათ შორის ომის გმირების. ომის გმირს არაფრის დამტკიცება არ სჭირდება: ის იყო საჭირო დროს, საჭირო ადგილას თავის ხალხთან ერთად და საკუთარი სიცოცხლე დადო სასწორზე. მეცნიერებს და კულტურის მოღვაწეებს, რომლებიც ათწლეულების მანძილზე ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობაში იყვნენ, ასევე არაფრის დამტკიცება არ სჭირდებათ.

ახრა, მომხდარის ერთ-ერთი შედეგი, რომელსაც საზოგადოებაში ვხედავთ, არის განხეთქილება ოპოზიციაში. ცოტა ხნის წინ ოპოზიციის ზოგიერთმა წარმომადგენელმა ოპოზიციური ბლოკიდან გასვლის შესახებ განაცხადა. რას ფიქრობთ ამ პროცესზე, როგორ აფასებთ მას?

ეს არის ღამის სესიის შედეგი და ეს არის პირდაპირი ნიშანი იმისა, რომ პოლიტიკური პროცესი რადიკალური ხასიათის ნიშნებს იღებს, სულ ეს არის. ის, რაც პრესკონფერენციაზე ოპოზიციის ლიდერებმა თქვეს, კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ პოლიტიკაში არსებული ფორმები და მეთოდები შეიცვლება დღევანდელ ხელისუფლებასთან მიმართებაში. და ეს ყველაფერი უარყოფითად აისახება საპრეზიდენტო არჩევნების წინ.