ინტერვიუ ადგურ არძინბასთან

“აფხაზეთის სახალხო მოძრაობის” ლიდერი ადგურ არძინბა 15 ნოემბრის მოვლენებს აფასებს როგორც გაურკვეველ პოლიტიკურ გარდატეხას, რომელიც კი დასრულდა პრეზიდენტ ასლან ბჟანიას ვადამდელი გადადგომით, თუმცა, მისი თქმით, “ჯერ არ შეიძლება ითქვას, დასრულდა თუ არა ეს ისტორია ბოლომდე.“

ამ პოზიციის მიზეზი, არძინბას აზრით, არის ის, რომ ახალ ხელისუფლებას არ გააჩნია მკაფიო პოლიტიკური დღის წესრიგი.

შესაბამისად, როგორც თავად ამბობს, ეს ძნელად ქმნის პირობებს სტაბილური პოლიტიკური პროცესისთვის და საჭიროებს როგორც ხელისუფლების მხრიდან სტრატეგიულ ხედვას, ისე ოპოზიციის მზადყოფნას, დაეხმაროს ქვეყნის განვითარებაში.

ამ და სხვა საკითხებზე არძინბამ ისაუბრა აფხაზური გამოცემის, “ჩეგემსკაია პრავდას” რედაქტორ ინალ ხაშიგთან ინტერვიუში.

ინალ ხაშიგი რუსეთის იუსტიციის სამინისტრომ “უცხოელი აგენტების“ სიაში შეიყვანა. თავად ხაშიგი კატეგორიულად არ ეთანხმება ამ გადაწყვეტილებას და მას სასამართლოში ასაჩივრებს.

ინტერვიუს სრული ტექსტი:

ინალ ხაშიგი: გამარჯობა! ეთერშია „ჩეგემსკაია პრავდა“. დღეს ჩვენი სტუმარია ოპოზიციის ლიდერი, აფხაზეთის სახალხო მოძრაობის ხელმძღვანელი – ადგურ არძინბა.

ყველამ ვიცით, რამდენად დრამატული იყო ბოლო არჩევნები. დღეს გვინდა განვიხილოთ არა მხოლოდ ოპოზიციის პოზიცია, არამედ მთლიანად ქვეყნის პერსპექტივები – ის სიტუაცია, რომელშიც ვიმყოფებით და ის, თუ რა შეიძლება გველოდეს მომავალში.

ახლა, შეიძლება ითქვას, რომ „ მტვერი უკვე ჩაცხრა“, თუმცა ზოგადად, ვგულისხმობ იმას, რომ ახლახან ჩატარებული საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ, მომხდართან დაკავშირებით გლობალური დისკუსია არ გვინახავს.

ოპოზიციას არ ჰქონდა ასეთი კონცეპტუალური ანგარიშები: შეცდომები, არჩევნების შედეგები, ანალიზი. ახლა, როდესაც სამი თვე გავიდა, მინდა ზღვარი გავავლო და გავიგო, სად იმყოფება ოპოზიცია ახლა. რადგან აქამდე არ ჩატარებულა არც შეკრება, არც კონფერენციები – არაფერი მსგავსი. ეს, რა თქმა უნდა, საინტერესოა.

ადგურ არძინბა: გმადლობ, ინალ. პირველ რიგში, არჩევნებზე საუბრამდე, რამდენიმე სიტყვით უნდა ვთქვათ, თუ რამ მიგვიყვანა აქამდე.  ჩემი აზრით, 15 ნოემბრის მოვლენების  სათანადო შეფასება არ მომხდარა.

ისტორია ყველაფერს თავის ადგილზე დააყენებს, მაგრამ ჩვენ, როგორც ამ მოვლენების მონაწილეები, ვალდებულნი ვართ ვისაუბროთ ამაზე. რადგან საფრთხეები, რომლებმაც საზოგადოებას ასეთი ქმედებებისკენ უბიძგა, წინა ხელმძღვანელის, ასლან ბჟანიას პრეზიდენტობის ხუთი წლის განმავლობაში გროვდებოდა. და საბოლოოდ, ამ ყველაფერმა ასეთი აფეთქება გამოიწვია.

ეს საფრთხეები – ახლა მათ ჩამოთვლას არ დავიწყებ, ყველამ იცის ისინი – ერთ რამემდე დავიდა: ჩვენი ეკონომიკური და პოლიტიკური სუვერენიტეტის, ჩვენი მოქალაქეების უფლებებისა და თავისუფლებების ხელყოფა.

ბადრა გუნბამ აფხაზეთის ე.წ. პრეზიდენტის თანამდებობა ოფიციალურად დაიკავა. რა იყო დასამახსოვრებელი ინაუგურაციაზე?

ამას თან ახლდა ჩვენი მოქალაქეების მიმართ გამოგონილი  ბრალდებები,    რომელთა მიზანი იყო პოლიტიკურ ოპონენტებთან ბრძოლა და ამაში  გარე მოთამაშეების – კერძოდ, ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორის, რუსეთის ფედერაციის  ჩართვა.

რატომ არის მნიშვნელოვანი ამაზე საუბარი? რადგან ჩვენი თანამედროვე ისტორიის ეს გვერდი – 2024 წლის 15 ნოემბრამდე – ჯერ კიდევ ბოლომდე არ არის გადაშლილი. მე და შენ უნდა ვუპასუხოთ კითხვას:გადავშალეთთუ არა? თუ კი, მაშინ როგორ და რამდენად კარგად გავაკეთეთ ეს? რადგან ჩვენ კვლავ ვხედავთ ამ პოლიტიკის გაგრძელებას – მაგალითად, თქვენთან მიმართებაში.

თქვენ „უცხოეთის აგენტად“ გამოგაცხადეს, მიუხედავად იმისა, რომ ყოველთვის გამოხატავდით თქვენს აზრს. თქვენს გარდა, კიდევ რამდენიმე პატივცემული ადამიანი იდევნებოდა. ზოგიერთ ადამიანს მოქალაქეობა ჩამოერთვა – ეს ბოლო ხუთი წლის  პოლიტიკის ინერციის შედეგია. სამწუხაროდ, დღემდე არ გვინახავს ადეკვატური რეაგირება ხელისუფლებისგან, რომელიც ვალდებულია დაიცვას ჩვენი მოქალაქეების უფლებები – ეკონომიკაში, ფინანსებში, ყველაფერში. ეს, პირველ რიგში, სახელმწიფოს მეთაურს და მის გუნდს ეხება.

ახლა კი თავად არჩევნების შესახებ. ისინი ადვილი არ იყო და, ვიტყოდი, რომ ყველა წინა არჩევნებისგან  განსხვავდებოდა. სხვათა შორის, მინდოდა 2004 წელთან პარალელების გავლებაზე მესაუბრა. იმ დროს აფხაზეთი ჯერ კიდევ არ იყო აღიარებული რუსეთის მიერ და დიპლომატიური ურთიერთობები არ არსებობდა.

ახლა სიტუაცია განსხვავებულია, უფრო ოფიციალური ფორმატი, რომელიც კომპეტენტურ ორგანოებს საშუალებას აძლევდა, რეაგირება მოეხდინათ დეზინფორმაციაზე, მათ შორის რუსულ მედიაში, სადაც, მაგალითად, ჩემ შესახებ ცრუ ინფორმაცია გავრცელდა. ეს არჩევნები, მოგვწონს ეს თუ არა, ღრმა კვალს დატოვებს. რადგან საზოგადოებისთვის ისეთ მნიშვნელოვან საკითხებს შეეხო, როგორიცაა ეთნიკური ურთიერთობები, რეგიონული კავშირები და რუსეთთან ურთიერთობები.

ინალ ხაშიგი: ამ კონტექსტში, მინდა განვმარტო,  ცხადია, რომ არჩევნების დროს ვითარება რთული იყო და ყოველთვის არ შეესაბამებოდა ჩვენს კანონმდებლობას. არსებობს აშკარა საფრთხეები, რომლებმაც შეიძლება ჩვენი სახელმწიფო გაანადგუროს. ბოლოს და ბოლოს, ჩვენთან არსებული სამოქალაქო სამყარო, ეთნიკური და რელიგიური სამყარო, უკიდურესად დაუცველია. გარდა ამისა, კიდევ რაღაც იყო: ოფიციალური პირები წერდნენ ე.წ „ დანოსებსა“  და წერილებს, რომლებიც მეზობელი, თუმცა მეგობრული სახელმწიფოსადმი იყო მიმართული, რათა მათ საკუთარი მოქალაქეები დაესაჯათ. ეს გასული საუკუნის 1937-იანი წლებიც კი არ არის – ეს ერთი სახელმწიფოს ფარგლებში მოხდა!

ახლა, როგორც  ჩანს , მნიშვნელოვანია, რომ როგორც მთავრობა, ასევე ოპოზიცია დასხდნენ და ეს ყველაფერი დახურულ კარს მიღმა განიხილონ, რათა ხვალ სახელმწიფო არ დაანგრიონ. როგორც ჩანს, პრეზიდენტი ამბობს, რომ მას პოლიტიკური ვითარების დამშვიდება სურს. მაგრამ სინამდვილეში, არსებობს თუ არა კონტაქტი მთავრობასა და ოპოზიციას შორის? არსებობს რაიმე ნიშანი იმისა, რომ ასეთი დიალოგი შესაძლებელია?

ადგურ არძინბა: სამწუხაროდ, სისტემური კონტაქტი არ არის. ინდივიდუალური შეხვედრები ტარდება, მაგრამ ეს სისტემატური სამუშაო არ არის. და რაზეც საუბრობ, ინალ, ჩემთვის ნათელია – ზემოთ ვახსენე. ეს გვერდი თვისობრივად უნდა გადავშალოთ.

რადგან ეს ჩვენ არ გვამშვენებს და მომავალი თაობები – ჩვენი შვილების  შვილები – ამისთვის მადლობას არ გადაგვიხდიან. განსაკუთრებით  მათ , ვინც ე.წ  „დანოსებს“  წერდნენ.  რა თქმა უნდა, ვიმედოვნებთ, რომ ბადრა გუნბა განსხვავებული მსოფლმხედველობის მქონე ადამიანია და „დანოსებს“ არ დაწერს. მაგრამ ეს საკმარისი არ არის. აუცილებელია სახელმწიფოს განადგურების მთელი იდეოლოგიის აღმოფხვრა – როგორც შიგნიდან, ასევე გარედან. ამაზე მუშაობაა საჭირო. თუ არჩევნებზე ვისაუბრებთ, მან ჩვენი სისუსტეები გამოავლინა.

კრემლი კვლავ ცდილობს აფხაზეთთან საინვესტიციო შეთანხმების დადებას

სასარგებლოა ამ სუსტი წერტილების დანახვა, რათა მომავალში მათი გადალახვა შევძლოთ. ეს, პირველ რიგში, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის პასუხისმგებლობაა, რადგან ასეთი  დაუცველობა პირდაპირ კავშირშია სახელმწიფო უსაფრთხოებასთან. განსაკუთრებით საშიშია, როდესაც საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილი, ეროვნულ ან რეგიონულ დონეზე, რამდენიმე ადამიანის გავლენის ქვეშაა და ეს შეიძლება ქვეყნის საზიანოდ იქნას გამოყენებული. ასევე არსებობს მეორე საფრთხე – ჩვენი ინფორმაციული დაუცველობა.

მათ შეუძლიათ ნებისმიერი ტყუილი მოგვახვიონ თავს და სახელმწიფო არაფერს   აკეთებს  ამის წინააღმდეგ საბრძოლველად. საზოგადოებას უბრალოდ არ ჰქონდა ინსტრუმენტები ასეთი ინფორმაციული თავდასხმების წინააღმდეგ საბრძოლველად. ეს სერიოზული გამოწვევაა, რომელიც შესწავლას და მოგვარებას საჭიროებს.

რაც შეეხება პრეზიდენტს და მის კურსს, სიმართლე გითხრათ, ეს ჯერ კიდევ გაურკვეველია. არის განცხადებები, არის მცდელობები, მაგალითად, პროექტი „აფხაზეთის გუნდი“ – შეჯიბრი, რომელშიც მონაწილეობა ნებისმიერს შეეძლო.

ზოგიერთი ადამიანი, რომელსაც პოლიტიკური წარსული არ აქვს, ახლა მთავრობაში მუშაობს. ერთი მხრივ, ეს დადებითი სიგნალია – პერსონალის განახლება. მეორე მხრივ, დრო გვიჩვენებს, რა გამოვა ამ ყველაფრიდან. და კიდევ ერთი დადებითი მომენტი: ახალ მთავრობაში თითქმის აღარ არიან ე.წ. „მარადიული“ ჩინოვნიკები, რომლებიც საზოგადოებას აღიზიანებდნენ. ეს კარგი ნიშანია. მაგრამ, ვიმეორებ, მთავრობასა და ოპოზიციას შორის სისტემური დიალოგი ჯერ არ არსებობს.

ჩვენ მზად ვართ ასეთი დიალოგისთვის, რადგან მის გარეშე არჩევნების დროს წარმოშობილი საფრთხეები ვერ მოგვარდება. რაც შეეხება პრეზიდენტს – გულწრფელად გეტყვით, ორჯერ მივიღე მონაწილეობა არჩევნებში და ვიცი, რომ გარკვეული პროცესები არსებობს. ყოველთვის არ არის შესაძლებელი ერთდროულად ყველაფრის გაკეთება, რაც გსურთ. გარკვეული ვალდებულებები არსებობს. ეს ჩვენი შიდა პოლიტიკაა. მოდით, ვიყოთ გულახდილები – ეს ჩვენი რეალობაა.

იმედი ვიქონიოთ, ამ მხრივ განსხვავებული დინამიკა იქნება.  ეს ძალიან მნიშვნელოვანია ნებისმიერი პრეზიდენტისთვის – იქნებოდა ეს ახლანდელი  თუ  სხვა პრეზიდენტი, თუ ადგურ არძინბა, ვინც არ უნდა ყოფილიყო – ყველაზე მნიშვნელოვანი და  მთავარია, რომ იპოვოს დიალოგის შესაძლებლობა მათთან, ვინც  ხმა არ მოგცათ. ამ ეტაპზე ეს ძალიან საინტერესოა. ეს ისტორიაში არასდროს მომხდარა – 42-43%-იანი თანაფარდობა 50%-ზე ოდნავ მეტთან. თითქმის ნახევარია.

ინალ ხაშიგი: სხვათა შორის, აქამდე მსგავსი რამ არასოდეს გვქონია. როგორც წესი, თუ პრეზიდენტის ვადაზე ადრე გადადგომა ხდებოდა, მას წინ უძღოდა პრეზიდენტის სასახლეზე თავდასხმა. და, როგორც წესი, არჩევნებში ის ჯგუფი იმარჯვებდა, რომელმაც სასახლე აიღო.  ახლა ასე  არ მომხდარა – ეს ასევე ახალი ფენომენია ჩვენს ისტორიაში.

ადგურ არძინბა: კი, ეს ნამდვილად არ მომხდარა. ჩვენ ვიცით, რატომ მოხდა ასე. მაგრამ მართალი ხართ – ასლან ბჟანიას გუნდში (სხვათა შორის მის გუნდში ვიცე-პრეზიდენტის თანამდებობაზე ბადრა გუნბაც იყო) ხუთი წლის განმავლობაში დაგროვილი ნეგატივი არ გამქრალა.  დღეს პრეზიდენტს ორმაგი ამოცანა აქვს. თუ ის ნულიდან დაიწყებდა, ეს მას გარკვეულწილად შეზღუდვას შეუქმნიდა: ხალხი ინტერესით ადევნებდა თვალყურს მის პირველ ნაბიჯებს. თუმცა, სიტუაცია განსხვავებულია – გარკვეული განახლებებისა და სტრუქტურული ცვლილებების მიუხედავად, გუნდი მთლიანობაში ერთნაირად აღიქმება.

ინალ ხაშიგი: ანუ, მას არ შეუძლია თქვას: ყოფილმა პრეზიდენტმა  ასე გააკეთა, ახლა მე ყველაფერს შევცვლი.

ახალი მთავრობა ძველი ბიუროკრატიით აფხაზეთში — რისკები და შესაძლებლობები | ვიდეოდისკუსია

ადგურ არძინბა: და ეს მას მნიშვნელოვნად ზღუდავს. ამიტომ, მან უფრო დინამიურად უნდა მოძებნოს დიალოგის შესაძლებლობები საზოგადოების სხვა ნაწილთან – მათთან, ვინც, არსებითად, ჩვენი ხალხია. გავიხსენოთ 15 ნოემბერი: სწორედ ხალხმა შეინარჩუნა ჩვენი დამოუკიდებლობა ამ დღეს.

მე ყოველთვის ამაზე ვისაუბრებ – აფხაზმა ხალხმა თავისი ნება გამოავლინა და გადაარჩინა აფხაზეთი, მსოფლიოს აჩვენა, რომ ამის გაკეთება ჩვენთან  შეუძლებელია. გახსოვთ, მათ ხელი მოაწერეს რაღაც ოქმებს, შეთანხმებებს, შესთავაზეს ბინები და ა.შ…. ხალხი წამოდგა და თქვა:  ასე არ გამოვა! ეს არ არის ოპოზიციის ან რომელიმე ლიდერის დამსახურება – ეს ხალხის ნებაა. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. სწორედ ამიტომ, ახლა სრულიად განსხვავებული დამოკიდებულება და სოციალური მხარდაჭერაა – ყველაფერი ამ პოზიციის დამსახურებაა.

ინალ ხაშიგი: და დღის წესრიგი, სხვათა შორის, შეიცვალა.

ადგურ არძინბა: კი, შეიცვალა. მაგრამ რატომ? რადგან აფხაზეთის მოსახლეობამ ნათლად აჩვენა, რომ ეს აქ არ იმუშავებს.  ყველას კარგად ახსოვს, რომ ბადრა გუნბა მათ შორის იყო, ვინც ყველა ამ ინიციატივას, შეთანხმებას მხარს უჭერდა.  ესეც მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ. სწორედ ამიტომ ვამბობ: ოქროს შუალედის პოვნისა და აფხაზეთის განვითარების გეგმის შემუშავების ვადები ძალიან მცირეა. უნდა ვიჩქაროთ, წინააღმდეგ შემთხვევაში კვლავ პოლიტიკურ დაპირისპირებაში ჩავეფლობით.  

ინალ ხაშიგი: მაინც მეჩვენება, რომ მანამდე ერთი მნიშვნელოვანი რამ უნდა გავაკეთოთ. ჩვენ სამი ასეთი მოვლენა გვქონდა – ზოგი მათ რევოლუციებს უწოდებს, ზოგი კი – გადატრიალებებს – ყოველ შემთხვევაში, პრეზიდენტების ვადაზე ადრე გადადგომა. მაგრამ ამის შემდეგ ყოველთვის გვავიწყდებოდა მომხდარის შეფასება. მომხდარის ახსნა, პოლიტიკური შეფასების მიცემა – ეს არ გაკეთებულა.

მახსოვს, 2014 წლის შემდეგ იყო მცდელობა, მაგრამ ახლა სრული სიჩუმეა.  მნიშვნელოვანია, რომ ხელისუფლებამ აიღოს პასუხისმგებლობა. ახლა გამბედაობაზე არ ვსაუბრობ – ვსაუბრობ მოქალაქეების წინაშე პასუხისმგებლობაზე. აუცილებელია ანალიზის ჩატარება, რომელიც რეალობას შეესაბამება.

არ არის საჭირო გამოგონება და შეთხზვა, რათა მოგვიანებით ეს გაუგებარი ანალიზი ახალ პრობლემად არ გადაიქცეს. უფრო მეტიც, თავად სიტუაციამ უკვე აჩვენა  შეცდომა – კერძოდ, საინვესტიციო შეთანხმებები, მთელი ეს ამბავი რუსეთისთვის პრეფერენციებთან დაკავშირებით.ჩვენმა პარტნიორებმა ეს აღიარეს, დიახ. აღმოჩნდა, რომ მოსკოვი ასე  დაჟინებით  არ  მოითხოვდა.

და ისინი, ვინც ოლიგარქების სახელით საუბრობდნენ, მათი მეგობარი აფხაზი ჩინოვნიკები… შესაძლოა, მათ გარკვეული პროცენტიც ჰქონდათ – არ მგონია, რომ ისინი რაიმე სახის მებრძოლები იყვნენ. პირიქით, მათ უბრალოდ პრეფერენციების მიღება სურდათ. და ეს ყველაფერი მოსკოვის მხრიდან სავარაუდო მოთხოვნად იყო წარმოდგენილი.

ადგურ არძინბა: ყველას, ვინც ამას არ ეთანხმებოდა და სიმართლეს ამბობდა, პროდასავლურ აგენტებს უწოდებდნენ და „დანოსებიც“ იწერებოდა – დიახ, ეს მოხდა.

ინალ ხაშიგი: კი, ასე იყო. ახლა კი, როგორც ჩანს, პრეზიდენტი და მისი გარემოცვა ამბობენ: „ჩვენ ამას აღარ ვაკეთებთ და არც გვინდა ამის გაკეთება“. მაგრამ საჯაროდ – არანაირი განცხადება, არანაირი რეაქცია. ეს, ჩემი აზრით, მნიშვნელოვანი ინდიკატორია: კარგი, არაფერს ამბობ, მაგრამ რატომ არ გაქვს კულტურა,  რომ ამაზე ღიად ისაუბრო?

როცა თქვენ ქმნით ახალ მთავრობას და ნიშნავთ იმავე ადამიანებს, ვინც მონაწილეობდა მთელ ამ ამბავში. თქვენ ანაწილებთ  მინისტრის თანამდებობებს და რთავთ  მათ მნიშვნელოვან ძალოვან  სტრუქტურებში.  ეს ჩვეულებრივი ამბავია, მაგრამ მორალურად მაინც უნდა ისჯებოდეს.  ცხადია, რომ ჩვენი სისხლის სამართლის კოდექსი განსაკუთრებით არ ვრცელდება თანამდებობის პირებზე. აფხაზეთის პირობებში ის თითქმის არ მუშაობს.

მაგრამ სულ მცირე მორალურად უნდა ვაჩვენოთ ხალხს, რომ ასეთი თანამდებობის პირები არ უნდა იყვნენ სამთავრობო სტრუქტურებში. ხელისუფლებამ უნდა აღიაროს თავისი შეცდომები და გააკეთოს შეფასება საზოგადოების დასამშვიდებლად. და მხოლოდ ამის შემდეგ შეგვიძლია ვისაუბროთ ერთობლივ ნაბიჯებზე, თუ როგორ განვაგრძოთ შემდგომი განვითარება.

პრობლემები გვაქვს ყველა სფეროში, სადაც არ უნდა გაიხედო, სრული განგაშია.  ზაფხული გაივლის,  ელექტროენერგიის გათიშვის გრაფიკი ისევ ამოქმედდება და ა.შ. ბევრი პრობლემაა. ამ კონტექსტში, კიდევ რა ნაბიჯები უნდა გადადგას მთავრობამ? 

რა რეაქცია მოჰყვა საქართველოში რუსეთიდან აფხაზეთის მიმართულებით ფრენების აღდგენას?

ადგურ არძინბა: მე ვიტყოდი – არა მხოლოდ ამ მთავრობის, არამედ ნებისმიერი მთავრობის. რაც შემეხება მე, ყველაზე მეტად სახელმწიფოს განვითარებაში პრიორიტეტების არარსებობა მაწუხებს.  ეს დღეს არ დაწყებულა – ეს დიდი ხანია არსებობს. ჩემი აზრით, ახლა მნიშვნელოვანია ოპოზიციასთან და საზოგადოების ყველაზე აქტიურ ნაწილთან ურთიერთობის  ფორმულის პოვნა, რათა ეს პრიორიტეტები დავადგინოთ. და რა არის პრიორიტეტები? ეს არის ბრძოლა ჩვენი ხალხისა და სახელმწიფოს წინაშე არსებული მთავარი გამოწვევების წინააღმდეგ.

მე ამ ორ ცნებას ერთმანეთისგან იმიტომ ვყოფ, რომ ჩვენი ხალხი არა მხოლოდ სახელმწიფოს ფარგლებში ცხოვრობს, არამედ მის გარეთაც.  ყველაზე მნიშვნელოვანი დემოგრაფიული გამოწვევაა. ამას წინათ მოვისმინე ჩვენი უნივერსიტეტის ერთ-ერთი მეცნიერის მოხსენება. ანგარიში ძალიან საინტერესოა, თუმცა ამავდროულად საგანგაშოც. აფხაზეთში სიკვდილიანობის მაჩვენებელი დიდი ხანია აღემატება შობადობის მაჩვენებელს – ეს სერიოზული პრობლემაა. ამას ემატება ერის ჯანმრთელობა. უნდა ჩატარდეს აღწერა, რათა ობიექტურად გავიგოთ, რა ხდება. ცოტა ხნის წინ, რუსმა პარტნიორებმა ბავშვების სამედიცინო შემოწმებაში დახმარება გაგვიწიეს – ციფრებს არ გავახმოვანებ, მაგრამ, ბადრა გუნბას თქმით, ძალიან საგანგაშო მაჩვენებლებია.  მეორე გამოწვევა კულტურა და განათლებაა.

აფხაზური ენა გადაშენების საფრთხის წინაშე დგას. და არა მხოლოდ ენა – ჩვენი ტრადიციები, ჩვენი კულტურა, რომლებიც სულ უფრო და უფრო ბუნდოვანი ხდება ჩვენს ცხოვრებაში. და ზუსტად ეს არის  ჩვენი საზოგადოების საფუძველი. ომისშემდგომ წლებში არსებობდა საგანი სახელწოდებით „აფსუარა“ – ნუგზარ ლოგუამ, როგორც კულტურის მინისტრმა, ის იმ დროს სკოლებში დანერგა.

მშვენივრად მუშაობდა, შემდეგ კი ყველაფერი გაქრა. მისი განახლებაა საჭირო. განათლება – აქ უზარმაზარი ხარვეზები გვაქვს. ჩვენ გვჭირდება, რომ ჩვენი ერი იყოს კონკურენტუნარიანი, სულ მცირე, ციფრული ტექნოლოგიების მხრივ. სულ მცირე, მოხმარების, გლობალური ტენდენციების გაგების დონეზე. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია.

ასევე – თავდაცვა და უსაფრთხოება. მსოფლიოში ამჟამად, განსაკუთრებით ჩვენს რეგიონში, სიტუაცია არაპროგნოზირებადია. ამას წინათ მრგვალი მაგიდის სხდომაზე ვთქვი, რომ ჩვენ მზად უნდა ვიყოთ ყველაზე უარესი სცენარისთვის, როდესაც ომი რეალობად იქცევა. ძველი წესი: თუ მშვიდობა გინდა, ომისთვის მოემზადე. ჩვენ უნდა გვქონდეს მკაფიო კონცეფცია: აფხაზურმა არმიამ და მთელმა ხალხმა – ახალგაზრდებიდან მოხუცებამდე – უნდა გაიგოს, რა უნდა გააკეთოს გარე აგრესიის შემთხვევაში. ახლა ეს ასე არ არის. ეს ყველაფერი რაღაც დეკორატიულ სწავლებამდე დადის. ეს ძალიან საშიშია – ახლავე უნდა გავუმკლავდეთ მას. და ბოლოს, ყველაზე მნიშვნელოვანი ეკონომიკური გამოწვევა ჩვენი საგარეო სავაჭრო ბრუნვაა. 2020 წლიდან იმპორტი 2.5-ჯერ გაიზარდა, ხოლო ექსპორტი მხოლოდ 9%-ით.

უარყოფითი ბალანსი – 40 მილიარდი რუბლი (509.2 მილიონი აშშ დოლარი) წელიწადში! და მეორე სერიოზული პრობლემა ფინანსური სისტემაა. ჩვენ ვიყენებთ რუსულ რუბლს, მაგრამ არ ვართ ინტეგრირებულები რუსეთის ფინანსურ სისტემაში. შესაბამისად, არ არსებობს ემისიის წილი, არ არსებობს ლიკვიდურობის ინსტრუმენტები – ჩვენ ყოველთვის მინუსში ვართ. ეს ძალიან სერიოზული გამოწვევაა.

ინალ ხაშიგი: შესაბამისად, ჩვენს საბანკო სისტემას მხოლოდ ძალიან მოკლევადიანი სესხების გაცემა და ძალიან მაღალი საპროცენტო განაკვეთებით შეუძლია.

ადგურ არძინბა: სინამდვილეში, ეს იმით არის განპირობებული, რომ ჩვენს ცენტრალურ ბანკს არ აქვს იგივე ინსტრუმენტები, რაც რუსეთის ფედერაციის ცენტრალურ ბანკს. ამასთან დაკავშირებითაც რაღაც უნდა გაკეთდეს, რადგან ეს ფინანსური სექტორის და, შესაბამისად, რეალური სექტორის განვითარების მთავარი შეზღუდვაა. როდესაც ფულის დეფიციტია, ლიკვიდურობის დეფიციტი, რომლის ეკონომიკაში მიმართვაც შესაძლებელია, ეს ყველაფერი განვითარებას ზღუდავს. პლუს ინფრასტრუქტურული შეზღუდვები – ენერგეტიკა, ტრანსპორტი.  გაგრძელება კიდევ შეიძლება. ანუ, ეს არის მთავარი გამოწვევები. აუცილებელია ყველა ამ გამოწვევის ანალიზი, მათ საფუძველზე სახელმწიფო, ეკონომიკური და სოციალური პოლიტიკის პრიორიტეტების გაერთიანება და სამოქმედო გეგმის შემუშავება.

„საქართველო კვლავ დგას კონფრონტაციის გზაზე“ — ინტერვიუ რუსეთის ფედერაციაში აფხაზეთის ე.წ. ელჩთან

მე არ ვამბობ, რომ დაუყოვნებლივ უნდა ჩამოვაყალიბოთ სტრატეგია ან რაიმე ძალიან სერიოზული, რაიმე სახის პროგრამული დოკუმენტი. სულ მცირე, თეზისების დონეზე, მთავარი პრიორიტეტების დონეზე, ამ სამუშაოს ორგანიზება სჭირდება – ეს უაღრესად მნიშვნელოვანია. სხვათა შორის, ერთ დროს ასეთი გამოცდილება უკვე გვქონდა: როდესაც ფინანსთა მინისტრი ვიყავი, მივიღეთ დოკუმენტი, რომელიც განსაზღვრავდა სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯების პრიორიტეტებს.

მაშინ მხოლოდ ერთი პრიორიტეტი იყო: კოვიდ-19-ის დროს გადარჩენა. სხვათა შორის, ამ გამოცდილების გამოყენება შესაძლებელია: პრიორიტეტების დასადგენად და მათ საფუძველზე – თითოეული სექტორის, თითოეული სამინისტროს, რაიონული ოფისის, ქალაქის ადმინისტრაციის სტრატეგიისა და განვითარების პროგრამის შესამუშავებლად. განსაზღვრეთ დავალებები და დაიწყეთ მუშაობა. ამ მხრივ, ჩვენ, როგორც პოლიტიკოსები, რომლებსაც აქვთ გამოცდილება საჯარო ადმინისტრირებასა და პოლიტიკურ საქმიანობაში, მზად ვართ მხარი დავუჭიროთ და დავეხმაროთ.

ინალ ხაშიგი: ეს სტრატეგია – მახსოვს, როდესაც თქვენ ეკონომიკის მინისტრი იყავით, ეკონომიკური განვითარების სტრატეგია, რომელიც მაშინ შემუშავდა, წარდგენილი, გამოცხადებული იყო… მახსოვს, რომ მას მხარდაჭერა ჰქონდა და მის ფორმირებაში მოსკოვში ჩვენი დიასპორის წარმომადგენლები მონაწილეობდნენ. ის რაიმე ფორმით კვლავ აქტუალურია ახლა? ვინმე იყენებს საერთოდ?

ადგურ არძინბა: რა თქმა უნდა, ეს აქტუალურია,  არ გამოიყენება, მაგრამ მაინც აქტუალურია, რადგან იქ არსებული მიდგომები სწორი იყო. რაზეც ზემოთ ვისაუბრე: დაგეგმვა, გრძელვადიანი მიზნების დასახვა, მოკლევადიანი და საშუალოვადიანი პროგრამების შემუშავება – ეს ყოველთვის აქტუალურია, ეს აქსიომაა. რა თქმა უნდა, ამ პროგრამაში აღწერილი ზოგიერთი ნაბიჯი უკვე მოძველებულია, მაგრამ თავად სამუშაო სქემა საკმაოდ გამოსადეგია ჩვენს პირობებში.

ინალ ხაშიგი: მაგრამ ეს  უფრო მშვიდ დროში ხდებოდა: მაშინ პანდემია არ იყო, მსოფლიოში ამჟამინდელი დაპირისპირება არ ყოფილა. ახლა, ალბათ, ღირს ამის გამეორება, რაიმე სახის განახლების ჩატარება, ეკონომისტების, დაინტერესებული პირების, თანამდებობის პირების, ბიზნესმენების,  მსგავსი ფორუმის მოწვევა,  ამ ყველაფრის განსახილველად. სამწუხაროდ, ახლა ასეთ ფორუმებს ვერ ვხედავ.

ადგურ არძინბა: დიახ, შეგახსენებთ: არსებობდა პროექტი, რომელიც ითვალისწინებდა აფხაზეთში საკუთარი ციფრული ვალუტის შექმნის პირობების შექმნას – ჩვენ ეს ჯერ კიდევ 2016 წელს შევთავაზეთ. მაშინ რეაქცია არაერთგვაროვანი იყო. ახლა წარმოიდგინეთ. ჩვენ უკვე ცხრა წლიანი გამოცდილება გვექნებოდა აფხაზეთში კრიპტოვალუტების გამოყენების. მე არ ვსაუბრობ მაინინგზე, რომელმაც ენერგეტიკის ინდუსტრია გაანადგურა. კონკრეტულად ციფრული გადახდის სისტემებზე ვსაუბრობ.

ინალ ხაშიგი: შემდეგ ხალხმა ეს პირდაპირ საფრთხედ მიიჩნია.

ადგურ არძინბა: მაგრამ საქმე ადამიანებში კი არა, იმაშია, რომ პასუხისმგებელ სახელმწიფო მოღვაწეებს ეს ყველაფერი უნდა გაეთვალისწინებინათ. თუმცა  ეს ხელიდან გაშვებული შესაძლებლობაა. წარმოიდგინეთ: როდესაც სამყარო მკაცრ დაპირისპირებაშია, ფინანსური ტრანზაქციების ცენტრში ყოფნა, რომელთა დაბლოკვა შეუძლებელია, სერიოზულია. SWIFT სისტემები და ა.შ. ახლა დაბლოკილია და ასეთი მიმართულებების დაბლოკვა შეუძლებელია. აფხაზეთი შეიძლება საერთაშორისოგადახდების ეპიცენტრი გახდეს. სამწუხაროდ, ეს ხელიდან გაშვებული შესაძლებლობაა.

რაც შეეხება ეკონომიკურ ფორუმებს, ვეთანხმები: ის აუცილებელია ქვეყნის ეკონომიკური მომავლის დასადგენად. სულ რამდენიმე დღის წინ, რუსეთის ეკონომიკური განვითარების მინისტრის მოადგილესთან ინტერვიუ გაიმართა – მან კვლავ ისაუბრა საინვესტიციო შეთანხმებაზე.

რუსეთის უცხოური აგენტები აფხაზეთში | ინალ ხაშიგისა და ასტამურ ტანიას მიმოხილვა

სიმართლე გითხრათ, საკითხის ასე დაყენება, ჩემთვის უცნაურია. არა სხვა ქვეყნის ოფიციალური პირის მიერ სიტუაციის გაგების თვალსაზრისით, არამედ ჩვენი მხარის თვალსაზრისით. დიახ, შეთანხმება შეიძლება განიხილებოდეს ახალი კონფიგურაციით, თუ გავითვალისწინებთ პარლამენტის ყველა კომენტარს და ა.შ. – ეს შეიძლება განიხილებოდეს. მაგრამ გულუბრყვილოა ვიფიქროთ, რომ რაიმე ქაღალდზე ხელმოწერით მაშინვე მივაღწევთ შედეგებს. აქ სერიოზული, სისტემური მიდგომაა საჭირო.

თუ ინვესტიციების მოზიდვაზე ვსაუბრობთ და ჩვენ  აუცილებლად უნდა მოვიზიდოთ ხარისხიანი ინვესტიციები – და არა ისეთი, როგორიც ადრე გვთავაზობდნენ, უნდა გამოვიყენოთ საერთაშორისო მეთოდოლოგია, რომელსაც „ბიზნესის კეთება“ ჰქვია. არსებობს ათი  ძირითადი ინდიკატორი: ელექტროქსელთან კავშირი, დოკუმენტაცია, მშენებლობის ნებართვები და ა.შ. – თითოეული ინდიკატორის ქვეშ ათობით სხვა ინდიკატორია.

ამ ანალიზის საფუძველზე, ჩვენ შეგვიძლია შევიმუშაოთ რეკომენდაციები და ვიმუშაოთ ქვეყნის საინვესტიციო მიმზიდველობის გაზრდის მიზნით. ეს საჭიროა არა მხოლოდ ცალკეული ოლიგარქებისთვის, არამედ ყველასთვის. შემდეგ ჩვენ შევქმნით პირობებს ინვესტიციების შემოსვლისთვის. ეს მოითხოვს ფართომასშტაბიან ძალისხმევას ჩვენს სისტემაში არსებული ყველა ანაქრონიზმის გამოსასწორებლად.

დავუშვათ, მე და თქვენ გვსურს ბიზნესის  წამოწყება სადმე გუდაუთაში ან ოჩამჩირეში – ახლა ჩვენ შეგვექმნება შეზღუდვები მიწის რეგისტრაციასთან, ნებართვების გაცემასთან, ელექტროქსელებთან მიერთებასთან და ა.შ. დაკავშირებით. ჩვენი სისტემა საზოგადოებრივი მომსახურების სფეროში იმდენად მოუხერხებელია, რომ მის რესტრუქტურიზაციას უზარმაზარი სამუშაო სჭირდება.

გულუბრყვილობაა ამის იგნორირება და მხოლოდ შეთანხმებებზე დაყრდნობა. სხვათა შორის, თქვენს მიერ ნახსენებ პროგრამაში დეველოპერული კორპორაციის იდეაა – აქტიური სტრუქტურა, რომელიც პრიორიტეტული სექტორების მიზანმიმართულ განვითარებას განახორციელებს. ამოვიღებთ მას  ამ მთელი არეულობიდან  და წამყვანი პროექტების მეშვეობით ის მთლიანად ეკონომიკას წინ წაწევს.

ინალ ხაშიგი: ეკონომისტი არ ვარ, მაგრამ აქ ვცხოვრობ და ვაკვირდები. ვხედავ, როგორ აწყობენ ადამიანები აქ ბიზნესს: ჯერ რაღაცას ყიდულობენ, ინვესტიციას დებენ, გაფორმების გარეშე. შემდეგ ისინი როგორღაც  გადმოიფორმებენ ამას, მაგრამ ეს მათი რისკია; არცერთი ბანკი არ მისცემს მათ ფულს. ბევრი რისკია.

მაგრამ შევნიშნე, რომ  მიუხედავად აფხაზებს შორის ვაჭრობაში გენეტიკური გამოცდილების ნაკლებობისა, ხალხი ძალიან კარგი მეწარმე აღმოჩნდა. თვალისთვის სასიამოვნოა: სასტუმროები, მაღაზიები – მათ  არავინ არაფერი აჩუქა, ყველაფერი თავად გააკეთეს. და მე მესმის, რომ ხალხს აქვს ფული, რომლის ინვესტირებაც სურთ. 

“კრემლს აბსოლუტურად არ სჭირდება ასლან ბჟანიას აფხაზეთის ხელისუფლებაში დაბრუნება” – მოსაზრება

ჩვენ გვაქვს უამრავი სახელმწიფო ქონება, რომელსაც  მხოლოდ ზარალს მოაქვს. მახსოვს, როდესაც ეკონომიკის მინისტრი იყავით, ამ საქმეში იყავით ჩართული და იმ დასკვნამდე მიხვედით, რომ ეს საწარმოები წამგებიანი იყო და  იქ  მხოლოდ  დიდი რაოდენობის  ფულის  ჩადებაა, ახლა იგივე ხდება ენერგეტიკის სექტორში.

რატომ ვამბობთ ყოველთვის „გვჭირდება უცხოელი ინვესტორი“, მაშინ როცა გვაქვს საკუთარი რესურსები, ჩვენი ბიზნესმენები, რომლებსაც შეუძლიათ ინვესტირება, თუ სახელმწიფო ნორმალურ, გამჭვირვალე პირობებს შესთავაზებს?

საჯარო და კერძო სექტორის  პარტნიორობაზე მუდმივად საუბრობენ, მაგრამ ეს არასდროს გამოუვიდათ. სადაც იქნებოდა გამჭვირვალე ინვესტიციები, ნათელი იქნებოდა, საიდან მოდიოდა ფული და როგორ იმუშავებდა პროექტი – რათა ეს

ყველაფერი კანონიერად მუშაობდეს. რატომ არ შეგვიძლია ასეთი სიტუაციის შექმნა?

რატომ გვაღელვებს მუდმივად უცხოელების მოზიდვა, რომლებიც შემდეგ გადასახადებს არ იხდიან და დემპინგს მიმართავენ, ადგილობრივი ბიზნესი კი საბოლოოდ ზარალდება ? რატომ არ ორგანიზდება აფხაზური ბიზნესი საკუთარი ინტერესების დასაცავად?

ადგურ არძინბა: ეს უმწიფრობაა – როგორც ეკონომიკის, ასევე სახელმწიფოს უმწიფრობა. სხვას ვერაფერს დავარქმევ. რეფორმები, რომლებზეც თქვენ საუბრობთ, ზუსტად ისაა, რაზეც ზემოთ მე ვსაუბრობდი.

ყველა ეს პრობლემა სისტემურ მუშაობას მოითხოვს. ანალიტიკური აზროვნება გაქვთ, ამ დასკვნებს სწორად ხედავთ. მაგრამ მე ვსაუბრობ „ბიზნესის კეთების“ საერთაშორისო მეთოდოლოგიაზე – ეს უკვე სამედიცინო დიაგნოზს ჰგავს:

კონკრეტულად სად არის საჭირო მისი კორექტირება. ამ ფუნდამენტური რეფორმის გარეშე ინტენსიური ეკონომიკური განვითარება შეუძლებელია. არსებული ბიზნესი ამ პირობებში ჩამოყალიბდა. ეს ჩვენი სამამულო საქმეა, მაგრამ ეს მახსენებს… მთაში ნადირი გამუდმებით საფრთხეს ელოდება – და ჩვენი საქმეც ასეა: ის ელოდება შემოწმებას, ნათესავების მხარდაჭერას და თუ ეს ნათესავები წავლენ, საქმე მაშინვე ინგრევა. 

არ არსებობს იგივე სტაბილურობა, რაც განვითარებულ ეკონომიკაშია, სადაც ბიზნესი მხოლოდ საკუთარ ძალებს ეყრდნობა. მეორე საკითხი ის არის, რომ ჩვენი ბიზნესი დიდწილად სახელმწიფოზეა დამოკიდებული: კონტრაქტები, ნებართვები, ლიცენზიები. სწორედ ამიტომ, ჩვენი ბიზნესმენები განსაკუთრებით არ არიან მიჩვეულები ხმამაღლა გამოსვლას.

თუმცა, გამონაკლისებიც არსებობს. მაგალითად, 15 ნოემბრის შეთანხმებამ, რომელიც მე და თქვენ ერთად შევწყვიტეთ, პირველ რიგში ბიზნესს შეეხო. მაგრამ, მაგალითად, ჩვენ არ გვინახავს სავაჭრო-სამრეწველო პალატა ამაზე რომ საუბრობდეს, თუმცა ჩვენი აფხაზური ბიზნესი იქ არის კონცენტრირებული. და, პრინციპში, მისი ერთ-ერთი ფუნქცია აფხაზი მეწარმეების დაცვაა.

მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ბევრს შრომობენ, ისინი ნამდვილად ცდილობენ, მაგრამ ეს ტრადიცია ჯერ არ ჩამოყალიბებულა, ეს ჩვევა ჯერ არ განვითარებულა. მაგრამ ზოგადად, თუ ისევ უცხოელ ინვესტორზე ვისაუბრებთ, ახლა ვხედავთ, რომ რუსეთის მხრიდან არის მცდელობა – რაღაც ახალი ტალღა,  მხარდაჭერის ახალი გზავნილი,  რათა აფხაზეთში სიტუაცია  დასტაბილურდეს  და ეკონომიკური განვითარება დაიწყოს.

ვფიქრობ, რომ ძალიან კარგი მაგალითია, იქ ყველაფერი ასე ცუდად არ ყოფილა – ეს საბჭოთა კავშირია. ახლა ბევრი შეგვიძლია ვისაუბროთ იმაზე, თუ რამდენი ცუდი იყო იქ, მაგრამ შეხედეთ: მაგალითს მოვიყვან ჩემი სოფლის, დურიფშის შესახებ. 1932 წელს იქ ჩაის დათესვა დაიწყეს – სრულიად ახალი კულტურა, უცნობი აფხაზეთისთვის, ჩვენი ხალხისთვის.

ჩვენი თანასოფლელი იყო, საბო კვარაცხელია, რომელმაც პირველად შემოიტანა ეს ბუჩქები სოფელში. მეცნიერებამ ეს ყველაფერი შენიშნა, მასშტაბები გაზარდა და ა.შ. მაგრამ ეს ყველაფერი სპეციალიზებული ინსტიტუტების მიერ გაკეთდა – ეს ჯიშები, სამეცნიერო მხარდაჭერა და ა.შ. ახალი ტექნოლოგიები დანერგეს აფხაზურ სოფელში, კერძოდ, ჩემს სოფელში.

30 წლიანი გამოცდილება ქართულ-აფხაზურ და ქართულ-ოსურ კონფლიქტებთან მიმართებით | Indie Peace-ის ანგარიში

1947 წლისთვის ამან კოლმეურნეობას უკვე 3,700,000 რუბლის მოგების საშუალება მისცა. ამავდროულად, აშენდა სანატორიუმები. თუ არ ვცდები, პირველი სანატორიუმი „უკრაინა“, აფხაზეთში 1932 წელს გაჩნდა. ანუ, კონკრეტულად ამ თარიღებს ვადარებ. რატომ? რადგან მაშინ ზედმეტი ხალხი არ იყო. ჩვენ განვავითარეთ სოფელი, შევქმენით ეკონომიკური ბაზა სოფელში და ამავდროულად განვავითარეთ  საკურორტო სექტორი. დღევანდელი სტანდარტებით ეს დიდი ინვესტიციები იყო – ისინი სანატორიუმებს აშენებდნენ. მაშინ არ არსებობდა მიდგომა, რომ „ ჩვენ სანაპირო ზოლს  განვავითარებთ, ინვესტორებს მოვიზიდავთ, უზარმაზარ ობიექტებს ავაშენებთ და იქ, სოფელში ან სხვაგან, ხალხს როგორც უნდათ, ისე გადარჩნენ. 

მათ მივცემთ შესაძლებლობას, გაყიდონ ხილი, სუვენირები და ა.შ. საბჭოთა კავშირში ასეთი მიდგომა არ არსებობდა. თითოეულ მოქალაქეს თავისი მოვალეობა ჰქონდა. ახლა, მეჩვენება, რომ ამ ყველაფრის ერთი-ერთზე ექსტრაპოლაცია არასწორია, მაგრამ უნდა გვესმოდეს: შეუძლებელია აფხაზეთის ეკონომიკის განვითარება ან წარმატების მიღწევა აფხაზეთში, რაც არ უნდა სუპეროლიგარქი იყო, თუ სოფლებში ხალხი მშიერია.

ჩვენ უნდა უზრუნველვყოთ, რომ ამ ადამიანებს, პირველ რიგში, ჰქონდეთ შესაძლებლობა, საკუთარ მიწაზე ფული გამოიმუშაონ და ეს შესაძლებელია. მე და შენ უდაბნოში არ ვცხოვრობთ – ჩვენ გვაქვს ნაყოფიერი მიწა, შესანიშნავი კლიმატი. ჩვენ უბრალოდ გვჭირდება ჩვენი სოფლის მეურნეობის მოდერნიზაცია. დღეს ეს ბუნებრივი მეურნეობაა, სადაც მიწა თითქმის მთლიანად ხელით მუშავდება.

ჩვენ ეს ყველაფერის  მოდერნიზება  უნდა  ვცადოთ. უზრუნველვყოთ, რომ ჩვენს სოფლებში ახალი თანამედროვე ტექნოლოგიები შემოვიდეს, რათა იქ მცხოვრებმა  ჩვენმა თანამოქალაქეებმა მიიღონ უნარები, ცოდნა და ტექნოლოგიები და ამ მიწაზე დამატებითი სარგებელი მიიღონ, გამდიდრდნენ და მათთან ერთად – დიახ, მოვიდნენ მსხვილი ინვესტორები, ააშენონ კომპლექსები,  პანსიონები, სანატორიუმები და ა.შ. ეს ყველაფერი პარალელურად უნდა განვითარდეს. და არა ისე, როგორც ყოფილმა პრეზიდენტმა შემოგვთავაზა: „ჩვენ ავიღებთ და გადავცემთ ყველა საუკეთესო მიწას, თქვენ კი როგორც გინდათ გადარჩით.“ არ ვიცი, როგორ ავხსნა. მე ყოველთვის ვცდილობ, რომ ამაზე ვისაუბრო ისე, რომ გადაწყვეტილების მიმღებ  ყველა ადამიანამდე  მიაღწიოს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია.

ინალ ხაშიგი: გადატანითი მნიშვნელობით რომ ვთქვათ, არ უნდა გვქონდეს არც ერთი სეგმენტი, რომელზეც ვიტყოდით:  „ახლა რომელიღაც ოლიგარქი პუპკინი ფულს ჩადებს, 40 სასტუმროს ააშენებს 1000 საწოლით – და ჩვენ ისე ვიცხოვრებთ, როგორც უნდა ვიცხოვროთ.“ ჩვენ გვჭირდება ეკონომიკა, რომელიც, როგორც მე წარმომიდგენია, მხოლოდ ტურიზმთან არ იქნება დაკავშირებული.

დღეს ტურისტული სეზონია, ხვალ კი შესაძლოა პანდემია იყოს და ყველაფერი ჩერდება. ჩვენ გვჭირდება, რომ ყველაზე შორეულ ადგილებშიც კი, მაგალითად, ფსხუში მცხოვრებ ადამიანებს სურდეთ იქ ცხოვრება, ჰქონდეთ რაღაც საკუთარი, რათა არ იფიქრონ: „ცოტაც  და ჩემი შვილები აქედან წავლენ“.

ადგურ არძინბა: იქ ხალხი ცხოვრობდა, კოლმეურნეობები  იყო.

ინალ ხაშიგი: დიახ, მაშინ ყველა ეზოში ხალხი ცხოვრობდა. ახლა, როდესაც აფხაზეთის სოფლებში გაივლი, სახლების ნახევარი ცარიელია.

ადგურ არძინბა: რატომ? რადგან ეკონომიკური საფუძველი არ არსებობს. სხვათა შორის, მინდა ვთქვა, რომ ბევრი რამ გამოგვრჩა. 2008 წლიდან, აღიარების მომენტიდან, 2024 წლამდე, აფხაზეთი რუსეთის ფედერაციისგან უსასყიდლო დახმარებას იღებდა, მე მხოლოდ საბიუჯეტო ინვესტიციებზე ვსაუბრობ – ენერგეტიკისა და სხვა სფეროების გათვალისწინების გარეშე, ეს დაახლოებით 1,7 მილიარდ დოლარს შეადგენს.  სინამდვილეში, ამ ფულით ვერც ერთი პრობლემა ვერ  მოვაგვარეთ. ენერგეტიკის სექტორშიც კი ვერ შევძელით  პრობლემების სრულად აღმოფხვრა.

მოსაზრება: რატომ არ არის აფხაზეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოსკოვში ვიზიტი უბრალო ფორმალობა

ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ არ გვაქვს პრიორიტეტები, განვითარების გეგმა, მომავლის ხედვა. ჩვენ საკითხებს სიტუაციურად ვუდგებით. სწორედ ამიტომ გვაქვს პრობლემები. მაგრამ ეს არ არის დანებების მიზეზი. ჩვენ ვართ ხალხი, რომელიც ისტორიულად სხვის გზას კი  არ მიჰყვება, არამედ საკუთარ გზას იკვალავს. აფხაზეთის სახელმწიფო ჩამოყალიბდა სხვების ნების საწინააღმდეგოდ, უფრო სწორად, ჩვენს გარშემო არსებული სამყაროს, საქართველოსა და ყველას  ნების წინააღმდეგ, ვინც ჩვენს გარშემო იყო. ზოგჯერ რთულია, ზოგჯერ არაკომფორტული, მაგრამ ამ მიმართულებით უნდა იმოძრაო.

არანაირი  ჯადოსნობა არ იქნება. რუსეთი, რაც არ უნდა სურდეს და ეცადოს დახმარებას, ამას ჩვენს ნაცვლად  ვერ შეძლებს, თუ ჩვენ თვითონ არ გვეცოდინება , რა გვინდა. ჩვენი ყველა პრობლემა – კორუფცია, მენეჯერების გაუნათლებლობა – სწორედ ამასთან არის დაკავშირებული. ამ პრობლემებს ჩვენთვის არავინ მოაგვარებს. ეს ილუზიაა. 

მაგრამ ჩვენ  შეგვიძლია მათი გადაჭრა. და, საინტერესოა, რომ ამისთვის ყველა საჭირო საფუძველი გვაქვს. ამიტომ, თუ ეკონომიკაზე ვსაუბრობთ, ახლავე, ამ ეტაპზე, მკაფიოდ უნდა განვსაზღვროთ, რა უნდა გავაკეთოთ 2026 წელს. ჩვენ, როგორც ადამიანები, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან აფხაზეთის დინამიური განვითარებით და მოკავშირეთა ურთიერთობების განმტკიცებით, მზად ვართ დახმარებისთვის და ურთიერთქმედებისთვის.

ინალ ხაშიგი: სადღაც წავიკითხე, რომ არჩევნების შემდეგ ოპოზიცია ძლიერი პარტიის შექმნას გეგმავს – ყველა მცირე და საშუალო ოპოზიციური ძალის, პარტიის, ორგანიზაციისა და მოძრაობის გაერთიანებას. რა ხდება ახლა ამ მიმართულებით?

ადგურ არძინბა: ჩვენ ვმუშაობთ, ეს სისტემატური სამუშაოა. ძალიან მნიშვნელოვანია შემდეგი რამის გაგება: მთელი ამ წლების განმავლობაში, 2000 წლიდან, ოპოზიციის საქმიანობა რეაქციული იყო.  ის უბრალოდ რეაგირებდა ხელისუფლების ქმედებებზე: „ხელისუფლება რაღაცას არასწორად აკეთებს, საზოგადოება რეაგირებს, ოპოზიცია კონცენტრირებულია“. მაგრამ ახლა შანსი გვაქვს.

2020 წელს შანსი გაჩნდა – ხელისუფლებაში ასლან ბჟანია მოვიდა. ჩვენ მივულოცეთ, მაგრამ მან ეს შანსი არ გამოიყენა ან არ სურდა. ახლა ახალი შანსი გაჩნდა, არსებობს ბადრა გუნბა – სერგეი ბაღაფშის შემდეგ, ის პირველი პრეზიდენტია, რომელიც არ არის უსაფრთხოების ჩინოვნიკი, არამედ განათლებით ეკონომისტია. ოპოზიცია ყოველთვის იქნება და ყოველთვის უნდა იყოს. ჩემი აზრით, დღეს ის უფრო ძლიერია, ვიდრე ოდესმე,  მისი იგნორირება პოლიტიკური თვითმკვლელობაა. 

ოპოზიციის მხრიდან, მე რეაქციული პოლიტიკიდან შემოქმედებით, თანამშრომლობით პოლიტიკაზე გადასვლა მსურს. ოპოზიცია მხოლოდ ისინი არ არიან, ვინც მუდმივად აკრიტიკებენ ან აქციებს აწყობენ. ოპოზიციას შეუძლია იყოს დამხმარე ძალა, რომელიც მიუთითებს ხარვეზებზე და სთავაზობს პრობლემების ერთად გადაჭრას, რადგან არც მთავრობას და არც ოპოზიციას არ შეუძლია მათთან გამკლავება ცალ-ცალკე. ძალიან მინდა, რომ ჩვენ უფრო მომწიფებული, პროდუქტიული პოლიტიკური ურთიერთქმედებისკენ გადავიდეთ, რაც სასარგებლო იქნება სახელმწიფოსა და ხალხისთვის.

ჩვენ ვისწავლიდით ცივილიზებულად ურთიერთობას – არა მოედნებსა და მიტინგებზე, არამედ თანამშრომლობის მექანიზმების მეშვეობით. ეს პარლამენტისთვისაც კარგი იქნებოდა. თუ პარლამენტი შერეული სისტემით და პარტიული ფორმირებით აირჩეოდა, მასში ფრაქციები წარმოიქმნებოდა და პოლიტიკური ცხოვრებაც გაჩნდებოდა.

“ქართული ოცნების” ბუნდოვანი დაპირება სოხუმისა და ცხინვალის დაბრუნების შესახებ

იმედი მაქვს, ბადრა გუნბა ამ შანსს გამოიყენებს. რაც შეგვხება ჩვენ, ჩვენ ვმუშაობთ შეცდომებზე და ვასრულებთ ჩვეულ, რუტინულ სამუშაოს. და მინდა ყველამ სწორად გაიგოს – ეს მხოლოდ ადგურ არძინბას, ინალ ხაშიგის ან სხვა ნებისმიერი ადამიანის როლი არ არის. თუ საფრთხე შეექმნება ეროვნულ უსაფრთხოებას, სუვერენიტეტს, ეკონომიკას, ფინანსებს, ადეკვატური რეაგირება იქნება. მაგრამ ჩვენ ეს არ გვინდა. სიმართლე გითხრათ, ეს დაპირისპირება  მომბეზრდა. კარგი იქნებოდა ამით  არავინ ზარალდებდეს.

მაგრამ ქვეყანა უკან მიდის. ხელისუფლების ყოველი ცვლილება – ზედიზედ მესამე, მეოთხე, დათვლა უკვე მეზარება – უკან გვაბრუნებს. მსოფლიო მედიის რეპორტაჟებში ჩვენ ვხედავთ უამრავ ადამიანს აფხაზეთის პრეზიდენტის ადმინისტრაციასთან ახლოს – ეს ქვეყნის იმიჯისთვის დამაზიანებელია. ჩვენ გვსურს ამ ჯაჭვის შეჩერება. ამას გულწრფელად ვამბობ.

ინალ ხაშიგი: ამით დავასრულებ. დიდი მადლობა. საინტერესო იქნებოდა სხვა მოსაზრების მოსმენა – პოზიტიური. რათა მთავრობამ და ოპოზიციამ შეწყვიტონ კატა-ძაღლის მსგავს პოზიციებში ყოფნა და სხვა გზებზე გადავიდნენ, რაც ჩვენი სახელმწიფოს განვითარებას შეუწყობს ხელს. მადლობა მობრძანებისთვის.

ადგურ არძინბა: გმადლობთ. ინალ, ვერ ვიტყვი, რომ ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში ინტერვიუ არ მიმიცია, ბევრი მოთხოვნა იყო. მაგრამ რატომ მინდოდა შენთან ერთად ჩაწერა? რადგან საინტერესოა შენთან კომუნიკაცია. და სურვილი კიდევ უფრო გაძლიერდა, როდესაც უცხო ქვეყნის აგენტად გამოგაცხადეს.

ვფიქრობ, ცხოვრების ამ ეტაპს ერთად გადავლახავთ. ეს უსამართლობა მალე გამოსწორდება და რუსეთის იუსტიციის სამინისტრო მოგვაწვდის ჭეშმარიტ ინფორმაციას. ამჟამინდელმა პრეზიდენტმაც უნდა მიიღოს ზომები ამ საკითხთან დაკავშირებით – არა მხოლოდ თქვენთვის, არამედ ყველასთვის, ვინც ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში განხორციელებული დესტრუქციული პოლიტიკის გამო დაზარალდა. მადლობა ამისთვის.