Menu
2024 წლის შედეგები აფხაზეთში
მიუხედავად იმისა, რომ გასულ 2024 წელს აფხაზეთში ზღვის სეზონმა თავისი მაჩვენებლებით ყველა წინა რეკორდი მოხსნა, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ აფხაზეთის მაცხოვრებლებმა წლევანდელ წელს წარმატებული უწოდონ. კიდევ დიდხანს აფხაზები მას ღრმა კრიზისთან დააკავშირებენ, რასაც საბოლოოდ მორიგი პრეზიდენტის (ზედიზედ მესამე) ვადამდელი გადადგომა მოჰყვა.
დასავლეთის მრავალრიცხოვანმა სანქციებმა რუსეთის წინააღმდეგ წაართვა რუსების უმეტესობას ევროპაში დასასვენებლად გამგზავრების შესაძლებლობა და აფხაზეთს დაუბრუნა ძველი მიმზიდველობა. აფხაზეთი მათთვის მოულოდნელად ყველაზე ოპტიმალური ტურისტული ადგილი აღმოჩნდა.
ჯერ ერთი, ძალიან ახლოსაა. მეორეც, ეს არის იაფი. გარდა ამისა, თქვენ შეგიძლიათ გადაიხადოთ რუბლით და ამასთან, ყველა საუბრობს რუსულად. მართალია, მომსახურება ცუდია და თურქეთს და ეგვიპტეს ვერ შეედრება, მაგრამ ფასები გაცილებით დაბალია.
ოფიციალური სტატისტიკის მიხედვით, 2024 წლის იანვრიდან სექტემბრის ჩათვლით აფხაზეთს 4,6 მილიონი რუსი ტურისტი ეწვია. ასე რომ, ეკონომიკური თვალსაზრისით, საკურორტო და ტურისტულ ინდუსტრიაში ჩართული აფხაზების უმრავლესობისთვის ეს წელი ძალიან წარმატებული გამოდგა.
თუმცა, მიუხედავად ტურისტული ბუმისა, აფხაზეთი რჩება სუბსიდიებზე დამოკიდებული და აფხაზეთის ბიუჯეტის თითქმის 40% მოდის რუსეთის ფინანსურ დახმარებაზე.
სწორედ ამიტომ, მოსკოვი ელოდება საპასუხო ჟესტს აფხაზეთისგან რუსი ინვესტორებისთვის ყველა სახის შეღავათების სახით. ეს იყო პოლიტიკური კრიზისის საფუძველი.
თავიდან რუსეთ-აფხაზეთის ურთიერთობებში დაბრკოლება იყო კანონპროექტი, რომელიც რუსებს აფხაზეთში ბინების აშენებისა და ყიდვის უფლებას აძლევდა. ამაოდ არწმუნებდა ყოფილი პრეზიდენტი ასლან ბჟანია აფხაზეთის მოსახლეობას, რომ ეს ბიძგს მისცემდა ადგილობრივი ეკონომიკის განვითარებას და ბიუჯეტს შეავსებდა – საზოგადოების უმეტესობა მტრულად იყო განწყობილი ამ იდეის მიმართ.
უარის მთავარი მიზეზი ის არის, რომ პატარა აფხაზეთისთვის, სადაც მხოლოდ 240 ათასი ადამიანი ცხოვრობს, უცხოელთა ასეთი შემოდინება ნიშნავს ეთნიკური აფხაზების ეროვნულ უმცირესობად გადაქცევის რეალურ საფრთხეს.
გარდა ამისა, უცხოელებზე უძრავი ქონების მიყიდვაზე არსებული ტაბუს მოხსნა აუცილებლად გამოიწვევს საცხოვრებლის ფასების ზრდას, რაც ადგილობრივი მცხოვრებლების უმეტესობისთვის მათ მიუწვდომელს გახდის.
ზოგადად, აფხაზებს უამრავი მიზეზი ჰქონდათ, რომ ბინების შესახებ კანონის მიღება არ მომხდარიყო და ეს გააკეთეს კიდეც. საზოგადოების განწყობის გათვალისწინებით, პრეზიდენტის ერთგულმა პარლამენტმაც კი უარი თქვა ამ კანონპროექტის განხილვაზე.
მაგრამ ასლან ბჟანიამ არ დათმო და ბინების იდეას აფხაზეთისთვის კიდევ უფრო პრობლემური რუსული ინვესტიციების შეთანხმებაში “ჩააშენა“.
ეს შეთანხმება გულისხმობდა უპრეცედენტო სარგებელს ინვესტორებისთვის, მათ შორის უფლებას დაეტოვებინათ აფხაზური მიწა ბანკისთვის გირაოდ. მისი ძალაში შესვლა დასასრულის დასაწყისი იქნება ადგილობრივი ბიზნესისთვის, რომელიც ვერ გაუძლებს რუსების კონკურენციას ასეთი პირობებით.
15 ნოემბერს პარლამენტში სკანდალური დოკუმენტის რატიფიცირების მცდელობამ გამოიწვია მასობრივი პროტესტი, რასაც მოჰყვა ერთგვარი მინი-სახელმწიფო გადატრიალება: სამთავრობო შენობების კომპლექსის დაკავება და ასლან ბჟანიას გადადგომა.
2024 წლის კიდევ ერთი კრიზისი, რომელიც, ალბათ, დიდხანს დარჩება აფხაზების მეხსიერებაში, იყო ენერგეტიკული კოლაფსი, რომელიც სოხუმს წლის ბოლოს დაატყდა თავს.
ელექტროენერგიის სეზონური დეფიციტი წელს გაამწვავა იმან, რომ განაწყენებულმა რუსეთმა გადაწყვიტა აფხაზეთისთვის ელექტროენერგია მიეყიდა საბაზრო ფასებში. ეს ძალიან ძვირია აფხაზეთისთვის და თანხა მხოლოდ იმისთვის იყო საკმარისი, რომ აფხაზეთისთვის ელექტროენერგია მხოლოდ ღამით მიეწოდებინათ, დღისით კი ყველა უშუქოდ იჯდა.
ასე გაგრძელდა მთელი დეკემბრის განმავლობაში და სიტუაცია უბრალოდ კატასტროფული გახდა, იმის გათვალისწინებით, რომ ბიუჯეტში ფული საერთოდ არ იყო დარჩენილი. მაგრამ წლის ბოლოს მოსკოვმა აღადგინა აფხაზეთისთვის “ელექტროენერგიის შეღავათიანი პაკეტით” მიწოდება, როგორც ადრე.
თუმცა, კრემლი ძალიან გამჭვირვალედ მიანიშნებს, რომ რუსეთის კარგი დამოკიდებულება აფხაზეთის მიმართ პირდაპირ დამოკიდებულია მის მიერ ნაკისრი ვალდებულებების შესრულებაზე, მათ შორის საინვესტიციო შეთანხმების რატიფიცირებაზე.
ანუ კრიზისი არავითარ შემთხვევაში არ დასრულებულა. აფხაზეთის მომავალმა პრეზიდენტმა, რომელსაც 2025 წლის 15 თებერვალს აირჩევენ, გამოსავალი უნდა მოძებნოს.
