აფხაზეთი და საქართველოს კანდიდატის სტატუსი

სტატია თავდაპირველად გამოქვეყნდა “ეხო კავკაზას” ვებგვერდზე. სტატიის ტექსტი და ტერმინოლოგია გადმოტანილია ცვლილებების გარეშე. ყველა უფლება ეკუთვნის “ეხო კავკაზას”. გამოქვეყნების თარიღი: 2023 წლის 14 დეკემბერი

თბილისში დღევანდელი ზეიმის ყურებისას, აფხაზური საზოგადოება ფიქრობს მთავარზე: რა შეიძლება გავლენა მოახდინოს ევროკავშირის სამიტის გადაწყვეტილებამ აფხაზეთზე?

როგორც აფხაზურ საზოგადოებაში მედიიდან ცნობილია, დღეს საქართველოში იმართება ზეიმი, რომელიც გუშინ საღამოს დაიწყო ბრიუსელში მიღებული გადაწყვეტილების შემდეგ, როდესაც საქართველოს ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსი მიენიჭა. დღესასწაული, რომელიც საბოლოოდ „თბილისის ქუჩებამდე“ მივიდა, იქ ისტორიულ გამარჯვებად აღიქმება.

როგორი რეაქცია ჰქონდათ ამ მოვლენაზე აფხაზეთში? ამ თემის აქტიური განხილვა ჯერ არ დაწყებულა, მაგრამ „ეხო კავკაზამ“ შეკითხვა მის ორ მუდმივ აფხაზ ექსპერტს დაუსვა. პირველ რიგში, აღვნიშნავთ, რომ საქართველომ დიდი ხანია განაცახადა საკუთარი კურსის შესახებ ნატოსა და ევროკავშირისკენ.

მაგრამ პირველი ორგანიზაცია სამხედროა და აქ აფხაზეთში ამის კატეგორიული წინააღმდეგი არიან, თუმცა ნატოს წესდების მიხედვით, გადაუჭრელი ტერიტორიული პრობლემების მქონე ქვეყანა ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში არ მიიღება. ევროკავშირი ეკონომიკური ორგანიზაციაა და, როგორც ჩანს, აქ ასეთი წინააღმდეგობა არ არსებობს. და მიუხედავად იმისა, რომ ევროკავშირის კანდიდატს უკვე აქვს გარკვეული ეკონომიკური ბენეფიტები, ამ საერთაშორისო ორგანიზაციაში მიღება შესაძლოა, სხვადასხვა მიზეზის გამო, დიდხანს გაჭიანურდეს.

ყველაზე ცნობილი მაგალითია თურქეთი, რომელიც ევროკავშირის კანდიდატი უკვე გასული საუკუნიდანაა. რაც შეეხება აღნიშნული პერსპექტივების შესაძლო გავლენას აფხაზეთზე არსებულ რეალობაში, პირველ რიგში უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ჩრდილოვანი ვაჭრობა ენგურზე მრავალი წელია არსებობს. ამავდროულად, აფხაზეთის პრეზიდენტებმა არაერთხელ განაცხადეს მისი ლეგალიზების განზრახვა, მაგრამ აქ დასრულდა ყველაფერი – საქმე იმდენად იმაში არაა, რომ ეს მდინარე არის საქართველოს სასაზღვრო მდინარე, არამედ ის, რომ ამ ბიზნესის მონაწილეებს საერთოდ არ აინტერესებთ რაიმე შეიტანონ სახელმწიფოს ბიუჯეტში ლეგალურად.

როდესაც ჩვენ დავუკავშირდით ახრა არისთავას, ეკონომიკისა და სამართლის ინსტიტუტის მკვლევარს, მან დაინახა დადებითი მოლოდინები აფხაზეთისთვის ამ პერსპექტივაში:

„ჯერ ძნელი სათქმელია, როგორ განვითარდება მოვლენები, მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ კარგია, რომ აფხაზეთი ესაზღვრება ორ ისეთ ორგანიზაციას, როგორიცაა ევრაზიის საბაჟო კავშირი და ევროკავშირი. ყველგან თავისი სტანდარტები აქვთ და ეს ეხება ეკონომიკასაც. და ის, რომ ჩვენ გვჭირდება ამ სტანდარტების დაცვა, ჩვენს მეწარმეებს ეკონომიკური აქტივობის დონის ამაღლების სტიმულს მისცემს. ჩვენ უკვე გვაქვს, მაგალითად, სოხუმის ლუდსახარში.

მისი მოდერნიზება მოხდა, რომ პროდუქცია რუსეთის ბაზარზე გასულიყო. ვფიქრობ, იგივე მოხდება მომავალში, თუ საქართველოს მიიღებენ ევროკავშირში. თქვენ სწორად შენიშნეთ, რომ ეს მხოლოდ პირველი ეტაპია. იქ ზოგიერთი ქვეყანა 20 ან 15 წელი ელოდება მიღებას და მაინც არ იღებენ მათ. ყოველ შემთხვევაში, ვფიქრობ, რომ საქართველოს ხელისუფლება ამისკენ ისწრაფვის და იქ, ბუნებრივია, არის სტანდარტები, რომლებიც იძულებულნი იქნებიან დაიცვან. ჩვენ კი, თურმე, ევროკავშირის მეზობლები ვიქნებით და ეს კარგია აფხაზეთის რესპუბლიკისთვის. სამომავლოდ ამ ეკონომიკურ გაერთიანებასთან დაკავშირებით პრობლემას ვერ ვხედავ“.

ჩვენი მეორე თანამოსაუბრე ასევე გამოცდილი ეკონომისტია და მრავალი წელი მუშაობდა რესპუბლიკის სახელმწიფო საბაჟო კომიტეტის თავმჯდომარედ. ეს არის აფხაზეთის გმირი ასლან კობახია და ის სხვანაირად უყურებს სიტუაციას:

„ქართველები ვერ იპოვიან საერთო ენას აფხაზებთან… ყოველ შემთხვევაში ამ ეტაპზე… ამ დროს ადვილია საერთო ენის პოვნა, თუ ისინი ჭკუას იხმარენ… ისინი ვერასდროს გაწევრნიანდებიან ევროკავშირში, თუ აფხაზეთი ნებაყოფლობით არ შევა საქართველოში, მაგრამ ეს არასდროს მოხდება. ან საქართველომ უნდა აღიაროს აფხაზეთის დამოუკიდებლობა. ისინი იქნებიან მარადიული კანდიდატები, სანამ არ იპოვიან საერთო ენას აფხაზეთის სახელმწიფოსთან. ასე რომ, ეს არის ჩემი ხედვა.

რაც შეეხება ენგურზე ვაჭრობას: სანამ საქართველოსა და აფხაზეთს შორის ნორმალური სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობა არ იქნება, ეს ყველაფერი კონტრაბანდაა.

ჩვენ ნამდვილად არ ვიცით, აქვს თუ არა ევროკავშირს იგივე წესი, რაც ნატოს ტერიტორიულ დავებთან დაკავშირებით – ევროკავშირს აქ ჯერ არაფერი წარმოუდგენია. და თუ მაინც ვივარაუდებთ, რომ საქართველოს მიიღებენ…

• დიახ, ეს არ მოხდება, მათ ეს პრაქტიკაში არ აქვთ. აბა, დაასახელეთ ერთი სახელმწიფო, რომელიც ევროკავშირშია იგივე პრობლემებით…
• იქ მოლდოვაც კანდიდატია…
• ისინი მარადიული კანდიდატები იქნებიან.

თუმცა დამკვირვებლებს მოჰყავთ კვიპროსის რესპუბლიკის მაგალითი, რომელიც დიდი ხანია ევროკავშირის წევრია, მაგრამ მაინც არ ეთანხმება ჩრდილოეთ კვიპროსის ცალკე არსებობას. მოკლედ, ყველაფერს დრო გვიჩვენებს…