ქართულ-აფხაზური კონფლიქტი
ბაქომ და ერევანმა, აშშ-ის პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის ეგიდით, ფაქტობრივად, სრულმასშტაბიანი სამშვიდობო ხელშეკრულება გააფორმეს.სანაცვლოდ შეერთებული შტატები ზანგეზურის დერეფანზე კონტროლს მიიღებს ამასობაში, აზერბაიჯან-სომხეთის შერიგებით და იმის გათვალისწინებით, თუ როგორ მოხდა ეს ყვლაფერი, სამხრეთ კავკასიაში გავლენის ზონების კონფიგურაცია მნიშვნელოვნად იცვლება.
როგორ განვითარდება ქართულ-აფხაზური კონფლიქტი რეგიონული ინტერესების ამ ცვალებად ლანდშაფტში და მისი გადაწყვეტის რა პერსპექტივები არსებობს, ამის შესახებ გაზეთ „ჩეგემსკაია პრავდას“ რედაქტორი ინალ ხაშიგი ისტორიკოსსა და პოლიტოლოგ ასტამურ ტანიას ესაუბრა.
*ინალ ხაშიგი რუსეთის იუსტიციის სამინისტრომ „უცხო ქვეყნის აგენტების“ რეესტრში შეიყვანა, რასთანაც ინალ ხაშიგი კატეგორიულად არ ეთანხმება და ამ გადაწყვეტილებას სასამართლოში ასაჩივრებს.
ინალ ხაშიგი: გამარჯობა, ეთერშია „ჩეგემსკაია პრავდა“. გვქონდა მოკლე ზაფხულის არდადეგები, და აი, ისევ ვბრუნდებით. ვბრუნდებით, პრაქტიკულად, იმასთან, რაც არდადეგებამდე გვქონდა დაწყებული. სტუმრად ჩვენს ეთერშია ასტამურ ტანია. ბოლოს ჩვენ ვისაუბრეთ ზანგეზურის კორიდორის პერსპექტივებზე. და არდადეგების პერიოდში მოხდა შემდეგი: ტრამპმა ვაშინგტონში მიიწვია აზერბაიჯანის პრეზიდენტი და სომხეთის პრემიერ-მინისტრი. პრაქტიკულად იქ დაანონსდა მშვიდობის ხელშეკრულება ამ ორ, სამუდამოდ მტრულ ქვეყანას შორის. ამით დავიწყებთ, ხოლო შემდეგ გადავავლოთ თვალი სხვა საკითხებს. ამ პერიოდში ბევრი მოვლენა მოხდა. მათ შორის, ტრამპისთვის სამშვიდობო ინიციატივების აღიარება პრაქტიკულად მუდმივ მდგომარეობად იქცა.
ახლა ის ცდილობს იგივე გააკეთოს რუსეთსა და უკრაინას შორის კონფლიქტში. იყო კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოვლენა — 14 აგვისტო, მემორიალური თარიღი. ეს იყო ქართულ-აფხაზური ომის დაწყება, როდესაც საქართველოს სახელმწიფო საბჭოს ჯარები შევიდნენ აფხაზეთის ტერიტორიაზე და გამოიწვიეს ომი. ამასთან დაკავშირებით საქართველოს მთავრობამ გააკეთა რამდენიმე განცხადება, რაზეც ასევე ვისაუბრებთ. მაგრამ ჯერ დავიწყოთ სომხეთ-აზერბაიჯანის შერიგების თემით. რა შეიძლება იყოს საბოლოო შედეგი — სტაბილურობა, თუ არსებობს სხვა პერსპექტივა?
ასტამურ ტანია: ჩვენს ბოლო შეხვედრაზე სწორედ ამ თემას განვიხილავდით. ამ ტენდენციაში, ჩემი აზრით, საფუძვლიანად ახალი არაფერი მოხდა. უბრალოდ, ფაქტად იქცა შეხვედრა ვაშინგტონში, ტრამპის ეგიდით. თუმცა უნდა ითქვას, რომ საქმე სრულფასოვან მშვიდობის ხელშეკრულებას არ ეხებოდა — ეს იყო მხოლოდ მემორანდუმი.მას სამართლებრივი ძალა არ აქვს. მხოლოდ აღნიშნულია მხარეების ნება და მოქმედების გეგმა მომავალი დარეგულირების შესახებ. სომხეთს ჯერ კიდევ მოუწევს რამდენიმე შინაგან-სახელმწიფო სამართლებრივი პროცედურის განხორციელება, რასაც აზერბაიჯანი მოითხოვს, სანამ ხელი მოეწერება მშვიდობის ხელშეკრულებას.
რუსეთმა ეს პროცესი გარკვეულ სიმძაფრესთან მიიღო, მიუხედავად იმისა, რომ ოფიციალური განცხადებები იყო მშვიდობის შეთანხმების მისაღებად. არის თუ არა მიზეზი შეშფოთებისთვის? პრეცედენტები, რა თქმა უნდა, არსებობს, როგორც ადრე ვსაუბრობდით – მაგალითად, ბაქო–თბილისი–ჯეიჰანის პროექტი. ამ პროცესის შეჩერება, თუ ტრამპი და ერდოღანი მას აქტიურად გააგრძელებენ, რთული იქნება. შესაძლებელია შეფერხებები და ახალი მიზეზები გაჩნდეს. არ ვფიქრობ, რომ ყველაფერი უსწრაფესად განვითარდება, მაგრამ უკვე შეინიშნება სტაბილური ტენდენცია კორიდორის გახსნაზე. რისკების კომპენსაცია შესაძლებელი მხოლოდ იმითა არის, რაზეც მრავალი წლის განმავლობაში ვსაუბრობთ: უნდა მოხდეს ნდობის და დაძაბულობის მოხსნა ქვეყნებს შორის, დიდ და საშუალო მოთამაშეებს შორის, რეგიონულ და არარეეგიონულ მხარეებს შორის. საუბარი უნდა იყოს სამხრეთ კავკასიის გზავნილების სისტემის რეანიმაციაზე.
მაშინ ყველა მხარის სტრატეგიული ინტერესები დაცული იქნება და ეჭვი ერთმანეთში არ იარსებებს გეოპოლიტიკური უპირატესობების მიღებაში. მე გადავდივარ ერთი თემიდან მეორეზე, მაგრამ ეს პროცესის ნაწილია. რა თქმა უნდა, ჩვენ ვცხოვრობთ ძალიან საინტერესო დროში. ჩვენ დიდად ასაკოვანები არ ვართ, განსაკუთრებით მე. მიუხედავად ამისა, ჩვენს თვალწინ, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, ფაქტობრივად დაინგრა იალტისა და პოტსდამის სისტემა. შემდეგ იყო პერიოდი ცივი ომის დასრულების შემდეგ – ლიბერალური რომანტიზმი. ყველა ფიქრობდა, რომ დადგა დრო, როცა კაცობრიობა ერთიან, მშვიდ და სამართლიან სამყაროში უნდა ცხოვრობდეს – როგორც ახლო ნათესავები. ხოლო თუ სადმე ამ იდეალურად წარმოდგენილ სამყაროში წარმოიშობოდა წინააღმდეგობები, რომლებიც არღვევდა საერთო იდილიას, საერთაშორისო საზოგადოება ცდილობდა მათ გადაწყვეტას გაეროს მეშვეობით, ზოგჯერ კი – სამხედრო ჩარევითაც. ფაქტობრივად, იდეალიზმი გარკვეული პერიოდის განმავლობაში უპირატესად დომინირებდა პრაქტიკულ, ხშირად ცინიკურ ინტერესებზე. მაგრამ ეს დიდხანს ვერ გაგრძელდებოდა. როგორც თავის დროზე კომუნისტური იდეოლოგია შეეჯახა რეალობას, ზუსტად ისე მოხდა ამ შემთხვევაშიც. ახლა, ჩემი აზრით, სამყაროს განვითარების პროცესში ყველაზე შესაფერისი ბისმარკის სიტყვებია: “მთავარია არა განზრახვები, მთავარია პოტენციალები.” ის გულისხმობდა ქვეყნების სამხედრო-პოლიტიკურ და ეკონომიკურ პოტენციალს. განზრახვები ნებისმიერი შეიძლება იყოს, მაგრამ თუ ქვეყანას აქვს პოტენციალი, ის აუცილებლად განახორციელებს მას.
დღეს მსოფლიო ილუზიებისგან გათავისუფლდა — მათ შორის იმ ტკბილი და ჩვენთვის ნაცნობი ილუზიებისგანაც. ის უფრო ცინიკური და მკაცრი გახდა, გარკვეულწილად XIX საუკუნეს მოგვაგონებს. თუმცა პირდაპირი შედარება არ იქნება მართებული – დღეს უკვე სხვა ეპოქაა: მოქმედებს თანამედროვე ტექნოლოგიები, ციფრული სისტემები, ვითარდება ხელოვნური ინტელექტი. ჩვენ ვხედავთ გლობალური დაპირისპირების ახალ ეტაპს. ეს შეიძლება გადაიზარდოს დიდ კონფლიქტებში. წინასწარ ამის პროგნოზირება შეუძლებელია. მხოლოდ იმედი გვაქვს, რომ მოვლენები ახალ ძალთა ბალანსის ჩამოყალიბებამდე მიგვიყვანს.
ინალ ხაშიგი: რას გულისხმობ „ახალ ძალთა ბალანსში“?
ასტამურ ტანია: უკრაინას და ალასკის მოლაპარაკებებს ვგულისხმობ. მთავარი თემა — რუსეთსა და უკრაინას შორის ურთიერთობების დარეგულირება, შეიარაღებული კონფლიქტის დასრულებაა. თუმცა, სინამდვილეში საუბარია ბევრად უფრო მასშტაბურ საკითხზე.
ინალ ხაშიგი: საუბარია გლობალურ უსაფრთხოებაზე, მათ შორის ევროპულზეც. ამ კონტექსტში ჩნდება კითხვა — ჩვენ როგორ წარმოვჩინდებით ამ სურათში?
ასტამურ ტანია: საბედნიეროდ თუ სამწუხაროდ, ჩვენზე ბევრი რამ არ არის დამოკიდებული. შეგვიძლია მხოლოდ ჩვენი პოლიტიკის კორექტირება – ჩვენი სამხრეთკავკასიური სეგმენტის ფარგლებში. რას ვაკეთებთ ჩვენ? უნდა გამოვავლინოთ საჯარო ინიციატივები, რომლებიც ხელს შეუწყობს სატრანსპორტო მოძრაობის ბარიერების მოხსნას ჩვენს ტერიტორიაზე, მსგავსი პროექტების განხორციელებას. ასეთი ინიციატივები საზოგადოებრივ სივრცეში უნდა გაჟღერდეს. დღეს, თანამედროვე სამყაროში, ჯერ საჭიროა საინფორმაციო აქტიურობა, შემდეგ კონკრეტული ნაბიჯები. სწორედ ამიტომ, საინფორმაციო-პიარკომპონენტზე აქტიურად უნდა ვიმუშაოთ. ჩვენ განსაკუთრებით შრომისმოყვარე ხალხი არ ვართ, მაგრამ არსებული ვითარება მოითხოვს ინიციატივას და გააქტიურებას. ამასთან, აუცილებელია ყველაფრის გაკეთება ჩვენი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად. ასევე საჭიროა საზოგადოების კონსოლიდაცია ღირებულებითი საფუძვლით — რაც გულისხმობს სახელმწიფოს შენარჩუნებას და განვითარებას. ეს აუცილებელია. ეს არ ნიშნავს საფრთხეებისგან თავის არიდებას. ღმერთმა ნუ ქნას, მაგრამ უნდა ვიყოთ მზად რთული ვითარებებისთვის და უნდა ვიცოდეთ, როგორ ვიმოქმედოთ, რომ მათ წინ აღვუდგეთ.
ინალ ხაშიგი: ანუ ომზე საუბრობ?
ასტამურ ტანია: ახლა ვერავინ გასცემს გარანტიას. ჩვენ არ ვიცით, სად შეიძლება მივიყვანოს სახელმწიფოებს შორის არსებული წინააღმდეგობები სამხრეთ კავკასიაში. შესაძლებელია გაჩნდეს დაძაბულობის წერტილი. ჩვენ უნდა გავუწიოთ ინიციატივები, რომლებიც ხელს შეუწყობს კონფლიქტების მშვიდობიან გადაჭრას. მე გავიხსენე ერთ-ერთი გადაცემაში, როდესაც განხორციელდა ბაქო–თბილისი–ჯეიჰანის ნავთობსადენის პროექტი, ის ნოვოროსისკის ნაცვლად გახდა მთავარი ტრანსპორტირების მარშრუტი. 1997 წელს ევგენი პრიმაკოვმა, მაშინ რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი, შემოიტანა იდეა რევერსული ნავთობსადენის მშენებლობაზე აფხაზეთის ტერიტორიაზე. ეს ნავთობსადენის შტოლი უნდა შეერთებოდა ბაქო–თბილისი–ჯეიჰანის ხაზს ნოვოროსისკთან.
ეს ინიციატივა სტიმულირებდა პოლიტიკური კონფლიქტის გადაწყვეტის მოლაპარაკებებს. მაშინ ძალიან ახლოს ვიყავით შეთანხმებასთან. მაგრამ ქართული მხარე, როგორც ყოველთვის, მოითხოვდა მეტი მიღწევას. ჩვენ მივედით იდეამდე, რომ შესაძლებელი იყო თანაბარი სუბიექტების კავშირის სახელმწიფო. ასეთი იდეა განხილული იყო. ქართული მხარე, როგორც ყოველთვის, ელოდა, რომ გარე ძალები დაეხმარებოდნენ აფხაზეთს ხელის შეშლაში, რათა მათ პოზიციები აეწყოთ, ხოლო ჩვენ მივიღებდით გარკვეულ კომპრომისს საქართველოს ფარგლებში. მაგრამ ავტონომიის საკითხზე ჩვენ ვერ შევთანხმდებოდით – რატომ უნდა დავთანხმებულიყავით თვითმკვლელურ გადაწყვეტილებაზე? ყველაფერი მაშინ დასრულდა უშედეგოდ.
მაგრამ მე ვსაუბრობ ძირითად პრინციპზე: მიზანი იყო კონფლიქტში მყოფი მხარეების ინტერესების შერიგება. ახლა სიტუაცია მსგავსად ვითარდება: თუ კომუნიკაციების სისტემა განვითარდება მხოლოდ სამხრეთ კავკასიის აღმოსავლეთ ნაწილში, აუცილებლად წარმოიქმნება ინტერესთა კონფლიქტი. ეს არ არის ხელსაყრელი არავისთვის. თუ გადავაბიჯებთ ამ დონეზე, შეიძლება განვითარდეს არაპროგნოზირებადი მოვლენები. რეგიონი ცხელია – როგორც მენტალიტეტით, ასევე მოთამაშეებით, რომლებიც მყარად არიან განწყობილი საუკუნოვანი ისტორიული გამოცდილების საფუძველზე. მათი ურთიერთობა ითვლის საუკუნეებს. ამის თავიდან ასაცილებლად, კომუნიკაციების რეაბილიტაციის იდეა ნაყოფიერი იყო. თუ შეიქმნება შესაბამისი ფორმატი, შესაძლებელი იქნება სისტემის სტაბილური მუშაობის უზრუნველყოფა. საქართველოს ხელისუფლებამ უახლეს განცხადებაში გამოთქვა პოზიცია მშვიდობის შეთანხმების შესახებ, რაც კიდევ ერთხელ გამოხატავს მზადყოფნას მოლაპარაკებებისთვის.
ინალ ხაშიგი: 14 აგვისტოს, ქართულ-აფხაზური ომის დაწყების წლისთავზე, პრემიერ-მინისტრმა კობახიძემ და “ქართული ოცნების” სხვა ლიდერებმა განაცხადეს, რომ აფხაზეთთან მშვიდობის ხელშეკრულებას, რომელიც სამხედრო მოქმედებების აღდგენის გარანტიებს ითვალისწინებს, ხელი არ მოეწერება. ამ წინადადებას წლებია აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი სთავაზობს საქართველოს. კობახიძემ ასევე აღნიშნა, რომ ერთადერთი გზა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის მშვიდობიანი ინტეგრირებაა საქართველოს შემადგენლობაში. მისი ტონი განსხვავდებოდა 2024 წლის 26 მაისისგან, როდესაც დამოუკიდებლობის დღეს მან თქვა, რომ საქართველო 2030 წლამდე ერწყმებოდა ევროკავშირს აფხაზური და ოსური საზოგადოებების გვერდით. ახლა ევროკავშირის საკითხი დღის წესრიგში აღარ არის.
ასტამურ ტანია: ჩვენამდე ალბათ, ინდოეთი გაწევრიანდება.
ინალ ხაშიგი: მაშინ წარმოიშვა არაოფიციალური თეზისი კონფედერატიული ურთიერთობების შესაძლებლობაზე საქართველოსა და აფხაზეთის შორის – ეს იყო მოსკოვსა და თბილისის შორის არაოფიციალური მოლაპარაკების კონტექსტში. მაგრამ 2024 წლის ბოლოს აღმოჩნდა, რომ ეს იდეა ქართულ საზოგადოებაში მხარდაჭერას ვერ პოულობდა – ის შეამოწმეს და საბოლოოდ უარი თქვეს. მსგავსად, აფხაზურ საზოგადოებაშიც გამოხმაურება არ ყოფილა. ახლა ვსაუბრობ თბილისზე. არსებობდა ილუზია, რომ მოსკოვი ერთმხრივ გადაწყვეტდა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის საკითხს, მოეწყობოდა გარკვეული დარეგულირება საქართველოსთვის შეუსრულებელი პირობებით. მაგრამ ეს ილუზია გაქრა. ოპტიმიზმი რუსეთთან მიმართებაში აღარ არსებობს.და 14 აგვისტოს ყველა განცხადებაში საქართველოს პოლიტიკოსების მხრიდან აღინიშნა, რომ რუსეთმა განახორციელა ოკუპაცია ამ ტერიტორიებზე.
ასტამურ ტანია: ისინი ამას არასდროს უარყოფდნენ.
ინალ ხაშიგი: ბოლო ერთი წლის განმავლობაში ისინი ცდილობდნენ სიტყვა „ოკუპაცია“ ნაკლებად გამოეყენებინათ. ახლა ეს კვლავ მკვეთრად გაისმა. განსაკუთრებული იმედი ტრამპზე, როგორც შევნიშნე, მათაც არ აქვთ. ტრამპმა უკვე მოიპოვა თავისი წილი სომხეთ-აზერბაიჯანის შეთანხმებიდან, ზანგეზურის კორიდორის კონტროლის სახით. ახლა კი სხვა მიმართულება აქვს. სამხრეთ კავკასიის მიმართ განსაკუთრებული ინტერესი, ჩემი აზრით, არ შეინიშნება. მეორე მხრივ, საქართველოს პოლიტიკური ელიტის რიტორიკაში კვლავ ისმის ბრალდებები ოპოზიციისადმი — განსაკუთრებით სააკაშვილისა და „ნაციონალური მოძრაობის“ მისამართით. მათ აბრალებენ, რომ სწორედ სააკაშვილის მმართველობამ გამოიწვია ომი სამხრეთ ოსეთში და რომ ის „Deep State“-ის გავლენის ქვეშ მოქმედებდა.
ასტამურ ტანია: ამ განცხადებებში ახალი არაფერია. შესაძლოა მხოლოდ ინტენსივობა იცვლებოდეს. მშვიდობის ხელშეკრულების თემა რეგულარულად ისმის და უკვე დიდი ხანია საგარეო საქმეთა სამინისტროების დღის წესრიგშია. საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო აცხადებს: “არაფერს მოვაწერთ ხელს, რადგან ეს ოკუპირებული ტერიტორიებია.” ჩვენი მხარე პასუხობს: “გადახედეთ, მათ მშვიდობას არ სურთ, ჩვენ კი გარანტიებს ვთავაზობთ.”
ინალ ხაშიგი: ეს ნიშნავს, რომ ისინი ფაქტობრივად დაბრუნდნენ 2008 წლის პოზიციებზე.
ასტამურ ტანია: ვფიქრობ, ეს უკვე ინერციად ქცეული პროცესია, შინაარსობრივად კი საგრძნობლად გამოფიტული. შინაარსი, როგორც ჩანს, მათ თავებშიც ბოლომდე ჩამოყალიბებული არ არის, ამიტომ ინერციით ისმის ძველი პროპაგანდისტული დისკურსი ორივე მხრიდან. ჩვენ ეს, ალბათ, აქ უკვე ასჯერ ვთქვით და, შეიძლება ითქვას, მაყურებლებისთვისაც დამღლელია. თემები, როგორიცაა საქართველოსა და აფხაზეთის სახელმწიფო-სამართლებრივი ურთიერთობები, დამოუკიდებლობის აღიარება, მშვიდობის ხელშეკრულების გაფორმება – ჩვენს რეალობაში “გარანტიებზე” საუბარი, უბრალოდ, სასაცილოა. ბისმარკის პრინციპი მოქმედებს: განზრახვას მნიშვნელობა არა აქვს – მნიშვნელობა აქვს პოტენციალს. თუ ქვეყანას აქვს პოტენციალი, იგი აუცილებლად გამოიყენებს მას და ვერავითარი გარანტია ამას ვერ შეაჩერებს. ერთხელ მოწერილი ხელმოწერებიც კი ამ პროცესს ვერ შეაჩერებს.
არსებობს წინააღმდეგობები, რომლებიც საფრთხეს უქმნის ეროვნულ ინტერესებს და ასეთ ვითარებაში ყოველთვის დომინირებენ სწორედ ეროვნული ინტერესები. ამას ახლა უკვე ვეღარავინ მალავს. ჩემი აზრით, საკითხს ბევრად უფრო პრაქტიკულად უნდა მივუდგეთ, ვიდრე ეს “მშვიდობის გარანტიებზე” საუბრით ხდება. როგორ შეიძლება ქართველებმა ჩვენთან რაიმე შეთანხმება გააფორმონ, თუ ისინი კვლავაც ოკუპირებულ ტერიტორიად გვთვლიან? პირველ რიგში, უნდა დადგეს მოლაპარაკებების პლატფორმის რეაბილიტაციის საკითხი.
ამისათვის საჭიროა საკანონმდებლო ცვლილებები საქართველოში, რადგან ამ თემაზე მუშაობას იქ არსებული იურიდიული დაბრკოლებები უშლის ხელს. ჩვენ მრავალწლიანი გამოცდილება გვაქვს იმ პერიოდის, როცა კონფლიქტის მხარეების სტატუსით ვმონაწილეობდით ამ პროცესებში. ბევრი საკითხი მაშინ პრაქტიკულად გვარდებოდა, ხოლო “გადაუწყვეტელი“”რჩებოდა მხოლოდ ის, რაც პოლიტიკურად არ იყო შეთანხმებული. ასეთივე კატეგორიას მიეკუთვნება საზღვრისპირა ვაჭრობის საკითხი ან საზღვრისპირა მოსახლეობის ყოველდღიური მდგომარეობა – იმ ადამიანებისა, რომლებიც ორივე მხარეს ცხოვრობენ და დაინტერესებულნი არიან თავისუფალი გადაადგილებითა და უსაფრთხო გარემოთი. შემდეგ ეტაპზე შეიძლება განიხილონ ტრანზიტული მარშრუტების, რკინიგზისა და საავტომობილო გზების აღდგენა ჩვენს ტერიტორიაზე. ზანგეზურის კორიდორის შემთხვევაშიც კი საჭიროა მასშტაბური ინვესტიციები. თანამედროვე სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის განვითარება ერთი პოლიტიკური გადაწყვეტილებით ვერ განხორციელდება – ჯერ აუცილებელია შესაბამისი შეთანხმება. ამიტომ არ ვფიქრობ, რომ ყველაფერი წინასწარ განსაზღვრულია. იქ საჭირო იქნება სერიოზული, თანამედროვე გარდაქმნები – მათ შორის ჩვენს ტერიტორიაზე. უნდა შეიქმნას პირობები, რომ ინვესტიციები შემოვიდეს ამ სექტორში.
ეს ვერ მოხდება შუამავლური მექანიზმის გარეშე, როგორიც ადრე იყო კოორდინაციის საბჭო საქართველოსა და აფხაზეთის მხარეებს შორის. საბჭო იღებდა პასუხისმგებლობას ურთიერთქმედებაზე და ჩვენ ქართულ მხარესთან ვწყვეტდით ეკონომიკურ, ჰუმანიტარულ და სოციალურ საკითხებს – ყველაფერს, გარდა ურთიერთპრეტენზიებისა. ასეთი “ბალიში” საერთაშორისო ფორმატშია საჭირო. ამისთვის ყურადღება უნდა მივაქციოთ, როგორც პირველადი და პრიორიტეტული ნაბიჯისთვის. სხვა შემთხვევაში შეიძლება დიდხანს განცხადებებით დაკავდე. ხომ საჭიროა, მაგრამ უშედეგოდ დარჩება. პრაქტიკულ საკითხებს უნდა შევეხოთ — ეს უკვე მომწიფებულია. წლების განმავლობაში შეიძლებოდა ამ მიმართულებით მუშაობა – რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროში, ჟენევის მოლაპარაკებათა პლატფორმაზე, რუსეთის შესაბამის სტრუქტურებში, არაოფიციალურ შეხვედრებზე, ექსპერტულ ფორუმებსა და მედიაში. საჭიროა მხოლოდ გარკვეული იდეების თანმიმდევრული პოპულარიზაცია.
ხშირად გვაქვს შთაბეჭდილება, თითქოს ჩვენ სამყაროს ცენტრი ვართ და თითქოს მთელი მსოფლიო აკვირდება, რას აკეთებენ ქართველები და აფხაზები. თუმცა დასავლეთისთვის, განსაკუთრებით აშშ-სთვის, ჩვენ პერიფერია ვართ. რუსეთისთვის, თურქეთისთვის და ირანისთვის – არა, რადგან ეს რეგიონი მათ სტრატეგიულ ინტერესებს ესაზღვრება. აშშ-სა და ევროკავშირს შორის შესაძლებლობების ბალანსიც განსხვავებულია: ამერიკას გაცილებით მეტი ბერკეტი აქვს. ვხედავთ, როგორ ესაუბრება ტრამპი ევროპელ პარტნიორებს თითქმის ისე, როგორც რომის იმპერატორი მიმართავდა თავის დროინდელ ვასალებს – ის ცენტრშია, ისინი გვერდით სხედან. შეხვედრები სწორედ ასეთ შთაბეჭდილებას ტოვებს. ევროკავშირს უზარმაზარი ეკონომიკური რესურსები გააჩნია, მაგრამ სამხედრო-პოლიტიკური შესაძლებლობები, როგორც აღმოჩნდა, მნიშვნელოვნად შეზღუდულია. სწორედ ამიტომ ჩამოყალიბდა ეს დამოკიდებულება.
აშშ შესაძლოა აქტიურად ჩაერთოს რეგიონულ საკითხებში, თუმცა არც რუსეთთან და არც თურქეთთან პირდაპირ დაპირისპირებას არ დაიწყებს. აშშ და თურქეთი ორივე ნატოს წევრები არიან, თუმცა მათი ინტერესები ყველა სფეროში ერთმანეთს არ ემთხვევა. ირანიც არ უნდა დავივიწყოთ – მიუხედავად სუსტი მდგომარეობისა, რეგიონში მას ჯერ კიდევ დიდ ამბიციებს აქვს. ჩვენ უნდა გავაცნობიეროთ, რამდენად რთული და მრავალფენიანი გეოპოლიტიკური სურათია დღეს მსოფლიოში და ვეცადოთ ვიპოვოთ ჩვენი “ლატარეის ბილეთი” – შანსი, რომ ამ რთულ თამაშში ჩვენი ადგილი დავიკავოთ. ამისათვის არ არის საჭირო დიდი ფინანსური რესურსები. საკმარისია მხოლოდ მკაფიო კონცეფციის შემუშავება მოკლევადიან და საშუალოვადიან პერსპექტივაში. უნდა ვიცოდეთ, რას ვთავაზობთ მსოფლიოს და როგორ ვაპირებთ ამ მიმართულებით მუშაობას. ვფიქრობ, ეს მიდგომა სრულად შეესაბამება ჩვენი მოკავშირეობის კონტექსტს რუსეთთან, უბრალოდ საჭიროა ამაზე ოფიციალურ დონეზეც საუბარი. შეიძლება, მათ შორის მიმოწერა მიმდინარეობს, მაგრამ საჯარო სივრცეში ამის შესახებ არაფერი არის ცნობილი.
ინალ ხაშიგი: მახსენდება ძველი ანეკდოტი აბრაამის შესახებ: ყოველ დღე ღმერთს ეხვეწებოდა, “გააკეთე რამე, რომ მილიონი მოვიგო ლატარეაში”. ყოველ დღე სთხოვდა, ბოლოს კი ღმერთმა მიუგო: “მოგაგებინებდი, მაგრამ მინიმუმ ბილეთი ხომ უნდა გეყიდა”.
ასტამურ ტანია: დიახ, სწორედ ეს ანეკდოტი მახსენდება. აფხაზებს ისტორიაში ჰქონიათ შემთხვევები, როცა ბილეთის შეძენის გარეშე იგებდნენ, მაგრამ ეს შემთხვევითი იყო.
ინალ ხაშიგი: კარგი. ვფიქრობ, ჩვენს ხელისუფლებას აქვს კონკრეტული მოქმედებების გეგმა ან, მინიმუმ, წარმოდგენა, როგორ შეიძლება განვითარდეს სიტუაცია.
ასტამურ ტანია: მახსენდება მულტფილმი “80 დღე მსოფლიოს გარშემო”, სადაც გმირი მარაგდებოდა სხვადასხვა რესურსით, რათა დაპირისპირებისგან თავი დაეცვა.
ინალ ხაშიგი: საუბარია გლობალურ უსაფრთხოების გეგმაზე. შესაძლოა, ეს არ იყოს იალტა ან პოტსდამი, მაგრამ უკვე არსებობს გარკვეული მოძრაობა ახალი მსოფლიო კონფიგურაციის შექმნის მიმართულებით. ჩვენ უნდა ჩავერთოთ, რათა მშვიდობიანად ვიმოქმედოთ, ქვეყანა განვითარდეს და ჩვენი დამოუკიდებლობა უსაფრთხო იყოს.
ინალ ხაშიგი: ამით ვასრულებთ. ასტამურ, დიდი მადლობა.
ასტამურ ტანია: მადლობა. მომავალ შეხვედრამდე. ნახვამდის.
ინალ ხაშიგი: ნახვამდის.
