ბადრა გუნბას პრეზიდენტობის ასი დღე — დროა, ვისაუბროთ ახალ ხელისუფლებაზე. ჩვენ განვიხილავთ ტენდენციებს, გეგმებს, როგორც შიდა, ასევე საგარეო პოლიტიკაში. ვისაუბრებთ იმაზე, თუ როგორ მუშაობს ახალი გუნდი შეცდომების გამოსწორებაზე, რომლებმაც წინა პრეზიდენტის პერიოდში მწვავე პოლიტიკური კრიზისი გამოიწვია, მათ შორის მოსკოვთან ურთიერთობებში.

ამ თემებზე გაზეთ „ჩეგემსკაია პრავდა“-ს რედაქტორი ინალ ხაშიგი ექსპერტ ლეონიდ ჩამაგუას ესაუბრა.

*ინალ ხაშიგი რუსეთის იუსტიციის სამინისტრომ „უცხო ქვეყნის აგენტების“ რეესტრში შეიყვანა, რასთანაც ინალ ხაშიგი კატეგორიულად არ ეთანხმება და ამ გადაწყვეტილებას სასამართლოში ასაჩივრებს.

ვიდეოს სრული ტექსტი:

ინალ ხაშიგი: გამარჯობა, ეთერშია „ჩეგემსკაია პრავდა“. დღეს ვისაუბრებთ ბადრა გუნბას 100 დღის პრეზიდენტობაზე აფხაზეთში. გავაანალიზებთ, რა გაკეთდა, რა დარჩა გასაკეთებელი, როგორი ტენდენციები ჩანს ამჟამინდელ ხელისუფლებაში, რა პოლიტიკას იწვევს და რომელ საკითხებზე აკეთებენ აქცენტს. ამ ყველაფერს განვიხილავთ ლეონიდ ჭამაგუასთან ერთად. გამარჯობა! როგორ აღიქვამ ამ 100 დღეს? ჩვენ გვქონდა რთული, ძალიან დაძაბული საპრეზიდენტო არჩევნები, საშინელი ატმოსფეროთი. შემდეგ დაძაბულობა შემცირდა. მაგრამ პრობლემატიკა, რომლის ირგვლივაც ეს არჩევნები მიმდინარეობდა, კვლავ შენარჩუნებულია. ზოგს მოქალაქეობა ჩამოართვეს, ზოგი უცხო ქვეყნის აგენტად შერაცხეს, მათ შორის მეც. ზოგს რუსეთში შესვლა აუკრძალეს. უამრავი პრობლემაა და ჩვენ ვატარებთ ამ ტვირთს ყოველდღიურად. თქვენ როგორ ფიქრობთ?

ლეონიდ ჩამაგუა: 100 დღე უდავოდ სერიოზული ვადა არის, როცა შეიძლება გარკვეულ ლოკალურ მიზნებზე საუბარი შინაგან და საგარეო პოლიტიკაში. თუმცა ჩვენ ყველანი სხვადასხვანაირები ვართ, შესაძლოა ზოგს მეტი დრო სჭირდება. თუმცა სახელმწიფოს მეთაურმა და მისმა გუნდმა უნდა იცოდნენ, რომ მუშაობა საჭიროა აქ და ახლა, პირველი დღიდანვე. შენ სწორად შენიშნე, პრობლემების სიმძიმე და დაძაბულობა მართლაც რომ შემცირდა, ვფიქრობ, რომ დროებით. კურორტული სეზონია და ხალხი გადართულია. გვპირდებოდნენ აღმაფრთოვანებელ სეზონს, მაგრამ აშკარად ვერ გამოვიდა. თუმცა ხალხი დაკავებულია საქმით და შესაძლოა შემოდგომისკენ სიტუაცია გამოსწორდეს.

ჩვენ ვირჩევთ სახელმწიფოს მეთაურს და არ აქვს მნიშვნელობა ვინ ვის მისცა ხმა, გვინდა, რომ მან იმუშაოს ხალხის კეთილდღეობისთვის, აკეთოს ყველაფერი შესაძლებელი და ზოგჯერ შეუძლებელიც. ჩვენ ის ხალხი ვართ, ვისაც გვინდა სახელმწიფოს განვითარება, გვსურს ხალხის კეთილდღეობა და სტაბილურობა. მაგრამ ამისათვის აუცილებელია სწორი შეფასება გავაკეთოთ წარსულზე. ჩემთვის ახლაც გაუგებარია და მთავარი კითხვაა – თანახმაა თუ არა სახელმწიფოს მეთაური ისაუბროს პირობებზე აფხაზეთის მოქალაქეებთან, რომლებიც ორმაგ მოქალაქეობას ფლობენ ან ზოგჯერ საერთოდ არ აქვთ სხვა მოქალაქეობა? როდესაც მათ მიმართ ხდება რეპრესიული ღონისძიებები – ყველაფერს უნდა დავარქვათ თავისი სახელი. მაქვს გარკვეული ეჭვები. თუ ხელისუფლება ამას არ უარყოფს და არ გამოთქვამს საკუთარ მოსაზრებას, მე ამას აღვიქვამ, როგორც მხარდაჭერას ამ პროცესების. მე, როგორც მოქალაქე, ვერ ვხვდები, რა ხდება.

ინალ ხაშიგი: ეს სანქციები განიხილება როგორც გარკვეული პოლიტიკის გაგრძელება, რომელიც აქტიურად ხორციელდებოდა ასლან ბჟანიას (ყოფილი პრეზიდენტის) დროს. ასლან ბჟანიას დროს მიღებული იყო კანონი აპარტამენტების შესახებ, ინვესტიციური ხელშეკრულებები, რომლებიც აშკარად არ იყო აფხაზეთის სასარგებლოდ.

ახლანდელი კრემლის კურატორმა აფხაზეთის საკითხში კირილ კირენკომ აღიარა, რომ ეს იყო შეცდომა. მაგრამ ახლა საუბარი არ არის პირად საკითხებზე ან დაზარალებულ ადამიანებზე, არამედ პოლიტიკურ მიმართულებაზე, რომელიც იყო ასლან ბჟანიას დროს.

ლეონიდ ჩამაგუა: ანუ ვაგრძელებთ ამ კურსს, თუ ვუარს ვამბობთ მასზე?

ინალ ხაშიგი: გავაკეთეთ დასკვნები, ახლა უარს ვაცხადებთ. ჯერჯერობით რასაც ვხედავ, მხოლოდ ღონისძიებებია: ყვავილების, სტუმრების მიღება. მაგრამ ჯერ არ ჩანს კონცეპტუალური ხედვა: როგორ ვცხოვრობდით, რა დასკვნები გავაკეთეთ შეცდომებიდან, იყო თუ არა ეს შეცდომები — ამის შესახებ არაფერი ისმის. ეს არის მთავარი საკითხი. წინასაარჩევნო კამპანიის დროსაც არ ისმოდა ნათლად, რომ აფხაზეთში არ არსებობენ ანტირუსული ძალები. მზადდებოდა ერთობლივი დოკუმენტი, ორი ძირითადი კანდიდატი ხვდებოდა ერთმანეთს, მაგრამ მე არ მინახავსა ეს ფრაზა ამ დოკუმენტში. დოკუმენტი შეთანხმდა, წარედგინა ასევე ხელისუფლების კანდიდატს, მაგრამ ამ ფრაზამ, რომ აფხაზეთში არ არის ანტირუსული ძალები, არ გამოჟონა. ამჟამად ეს პოზიცია გამოთქვა მხოლოდ საგარეო საქმეთა მინისტრმა.

ლეონიდ ჩამაგუა: მადლობას ვუხდით მას.

მოსაზრება აფხაზეთიდან: რუსეთი სოხუმის სისტემურ კოლონიზაციას ახორციელებს

ინალ ხაშიგი: დიახ, მან დააფიქსირა ეს. მაგრამ შენ ხვდები, რა არასტაბილურია ყველაფერი. ეს არ არის მთლიანად ხელისუფლების პოზიცია, არამედ მხოლოდ ერთი მინისტრის პირადი მოსაზრება. მას აქვს ქარიზმა და პოლიტიკური წარსული. იმ ხელისუფლებაში, რომელიც ტექნოკრატებით არის დაკომპლექტებული, მას შეუძლია ამის თქმის უფლება, რაც შეიძლება არც მოსწონდეს ხელმძღვანელობას.

ჩვენ ვიგებთ სხვადასხვა ინფორმაციას. ასლან ბჟანია, ყოფილი პრეზიდენტი, რომელმაც პოლიტიკური კრიზისი გამოიწვია, თითქოს აპირებს დაბრუნებას აფხაზეთის პოლიტიკაში. მისთვის განისაზღვრა ადგილი — აფხაზეთის ელჩის თანამდებობა რუსეთში. ასეთი ჭორები საფუძველს ეყრდნობა. როცა ანონიმური არხები უტევენ საგარეო საქმეთა მინისტრს ოლეგ ბარციცს — ცხადია, რომ ის ეწინააღმდეგება ამას. ერთ-ერთი მთავარი ბარიერი ამ დანიშვნის წინააღმდეგ არის სწორედ ბარციცი.

არა აფხაზეთის ხელმძღვანელობა, არამედ პირადად ის აფერხებს ასლან ბჟანიას დაბრუნებას პოლიტიკურ სივრცეში. ვხვდებით, რომ ისტორია არ არის ბოლომდე მოთხრობილი. წერტილი არ არის დასმული. არ არის გაკეთებული დასკვნები, რომლებიც საჭირო იყო. ვაგრძელებთ მოძრაობას. სადღაც ლენტებს კრავენ, ვინმეს ულოცავენ, ორდენს ურიცხავენ, წოდებას ანიჭებენ. მაგრამ კონცეპტუალურად ვერ ამბობენ, რა ხდება ჩვენს ქვეყანაში, რა ხდებოდა და რატომ.

ლეონიდ ჩამაგუა: რთულია თქმა, თუ რატომ ხდება ასე. შეიძლება ბევრი ვერსია არსებობდეს. შეიძლება არ სურთ ცვლილებები ან არ იციან, როგორ გააკეთონ ეს. შესაძლოა ელოდებიან ხელსაყრელ მომენტს სამუშაოს დასაწყებად. ძნელია ვისაუბრო ყველა ადამიანის სახელით, მაგრამ ერთ რამეს უდიდესი დარწმუნებით ვამბობ: როდესაც საგარეო საქმეთა უწყების ხელმძღვანელი საჯაროდ აფიქსირებს მსგავს პოზიციას, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ სწორედ ამ დონეზე ითქვა — აფხაზეთში არ არსებობენ ანტირუსული ძალები: არც საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ პარტიებში, არც მოძრაობებში, არც ფართოდ ცნობილ ადამიანებს შორის. ეს განცხადება ბევრ რამეზე მეტყველებს.

ამ პროცესებიდან გამომდინარეობს დასკვნა, რომ ხელისუფლება დაიწყო ბრძოლა ასლან ბჟანიას პოლიტიკაში დაბრუნებისთვის, მათ შორის ეს ჩანს მათ მიერ სოციალურ ქსელებში გაკეთებული კომენტარებით, რომელთა შესახებ მე არაფერი ვიცი, რადგან იქ არ ვარ. თუ ხელისუფლება აწარმოებს ფარულ ბრძოლას ამ საკითხზე — ეს არის დაბრუნება 15 ნოემბრის მოვლენებსა და წინა პერიოდს (როდესაც ასლან ბჟანია გათავისუფლდა ხელისუფლებიდან). ვფიქრობ, ხელმძღვანელობაში უნდა იყოს გონება და გაგება, რომ დაბრუნება წარსულში არ უნდა იყოს. მაგრამ არსებობს სხვა საკითხებიც. ახლა ვსაუბრობთ ხელისუფლებაში გასულ 100 დღეზე. გვინდა მოვისმინოთ სახელმწიფოს მეთაურის პასუხი რამდენიმე სერიოზულ პრობლემაზე — დემოგრაფია, ჯანდაცვა, განათლება.

ეკონომიკაში კი უზარმაზარი პრობლემა გვაქვს, რომლის გააზრებასაც ახლა ვიწყებთ. გახსოვთ ხალხის კრება გაგრაში? ისინი მრავალი წელი მხარს უჭერდნენ ნებისმიერ ხელისუფლებას. უცებ საუბარი კრიტიკით დაიწყეს ფასებზე. ვაწყდებით ფაქტს, რომ აფხაზური სახელმწიფო იღვიძებს. ზოგი ამბობს, რომ უკვე გვიანია და დრო უკანასკნელად წავიდა. თუ ასეა, რა, თავი მოვიკლათ?  არა, ყოველთვის არის შანსი ცვლილებებისთვის, ყოველთვის შეიძლება იბრძოლო. დღეს ჩვენ დიდი არჩევანის წინაშე ვდგავართ. ვხვდებით, რომ ეკონომიკაში ყოველდღე ახალი გამოწვევებია. ტურისტული ინდუსტრია ვითარდება, მაგრამ აქ შემოდის რუსი მონოპოლისტი, რომელიც შეიძლება ყველას დაგვამნგრევინოს. ჩვენ ამისგან დაცული არ ვართ. რა უნდა გავაკეთოთ ამ სიტუაციაში? ბოდიში, მაგრამ არ შემიძლია არ ვთქვა. ახლახან სტუდიაში საუბრობდით (ოპოზიციონერ) ადგურ არძინბასთან 5 მილიონი ტურისტის თემაზე.

ინალ ხაშიგი: ეს საკითხი (ეკონომისტ) ახრა არისტავასთან განვიხილეთ.

მოსაზრება: კრემლის ახალ კურატორს აშკარად არ მოსწონს აფხაზეთის ხელისუფლების უმოქმედობა

ლეონიდ ჩამაგუა: დიახ, დიახ, ბოდიში. ამბობდით, რომ 5 მილიონი სასაცილოა ციფრია. არსებობდა ხუთწლიანი გეგმა, რომელიც ითვალისწინებდა 5 მილიონი ტურისტის მოზიდვას აფხაზეთში. მე მახსენდება ასლან ბჟანიას პრეზიდენტობის დროინდელი მზადება. ის სამ რეგიონში დადიოდა და ამბობდა, რომ საჭიროა „სუვერენიტეტის გაზიარება“. იმედია, უნებლიედ, ხალხი მას ტაშს უკრავდა. ეს იყო ერთგვარი მოსინჯვა, პირველი გზავნილი და ის მიიღეს. შემდეგ გავრცელდა ნარატივი, თითქოს უძრავი ქონების გაყიდვის თემას სწორედ აფხაზური მხარე იყენებს. მაშინ, როცა მე დეპუტატი ვიყავი, ეს იყო მეხუთე მოწვევის პარლამენტი, კარგად მახსოვს, როგორ აფრთხილებდნენ გამოცდილ პოლიტიკოსებს: ვიღაც აფხაზეთის გარეთ დაჟინებით ითხოვდა, რომ აფხაზეთში უძრავი ქონების გაყიდვა დაშვებულიყო (უცხოელებზე).

შემდეგ კი, როგორც ვიცით, ყველაფერი ისე შემოატრიალეს, თითქოს ინიციატივა თავად აფხაზებისგან მოდიოდა, რომ ისინი ითხოვდნენ აქ აპარტამენტების აშენებას და ყველაფერ დანარჩენს. დღეს რაც მესმის, სწორედ იმ ძველი პროცესების გაგრძელებაა. საბჭოთა პერიოდში, იმ ინფრასტრუქტურის პირობებში, როცა აფხაზეთში 500 ათასზე მეტი ადამიანი ცხოვრობდა, საბჭოთა რესურსებითაც კი და სეზონური დატვირთვის პირობებში, აფხაზეთში იშვიათად ჩადიოდა ორ–ორ მილიონ ნახევარ ტურისტზე მეტი.

ამიტომ სრულიად რეალურად მესახება, რომ ხუთი მილიონი ტურისტის დასახელებული ციფრიც არის მორიგი მანიპულაცია. ხვალ ვეტყვიან: „აი, აფხაზური მხარე წარადგინა თავისი ხედვა და რომ 5 მილიონი ტურისტი მოვიდეს, უნდა მოვიზიდოთ ინვესტორი, რომელიც ააშენებს დიდ სასტუმროებს“. და ისევ დაგვაბრუნებენ იმ გზაზე, რომლის თავიდან აცილებასაც ვცდილობდით. ამჯერად ეს იქნება არა უბრალოდ მონოპოლისტი, არამედ ტერიტორიის მფლობელი. ადგილობრივი ბიზნესი კი განადგურდება. დიახ, ვიმუშავებთ 50-60 ათასი რუბლის ხელფასზე (დაახლოებით 600-700 აშშ დოლარი), მაგრამ ეს პირადად მე არ მაწყობს. მე მინდა ვიმუშაო ჩემს სახლში, თუნდაც 10-20 ათასი ნაკლები იყოს ხელფასი, მაგრამ მე ვიქნები ჩემი მიწის მფლობელი. ხოლო მასპინძელი არის ის, ვინც, თუ საჭირო გახდა, ხელში აიღებს იარაღს და დაიცავს თავის მიწას. მაგრამ თუ ადამიანი კარგავს ამ შეგრძნებას – ის აღარ დაიცავს ამ მიწას. მე ვხედავ პარალელებს გუშინდელსა და დღევანდელს შორის. მგონია, რომ ეს უკვე მომზადების ეტაპია. გახსოვთ, როგორ თქვა ზატულინმა (რუსეთის სახელმწიფო დუმის დეპუტატმა)?

აფხაზეთის ხელისუფლება ამტკიცებდა, რომ ეს პროექტები ჩვენთვის იყო განკუთვნილი. და ზატულინმა ღიად თქვა: დიახ, მოვიფიქრებთ ამ ყველაფერს ლამაზად, რომ აფხაზური საზოგადოება არ შევაშფოთოთ. ხოლო მომავალში ყველაფერი იქნება როგორც სოჭში. იქ 300 ათასი ადამიანი ცხოვრობდა, ახლა კი ფაქტობრივად მილიონ-ნახევარია. მაშინ აფხაზეთის ხელისუფლება გვარწმუნებდა, რომ მსგავსი არაფერი მოხდებოდა. და ამ დროს ჩამოდის რუსეთის დეპუტატი და სიმართლეს ამბობს.

რატომ ვლაპარაკობ ამ ყველაფერზე? გადავიდეთ დღევანდელ პრობლემებზე. ინალ, თქვენ მას აფხაზეთში კრემლის კურატორად მოიხსენიებთ. მე კი, საკუთარი თავის პატივისცემით, ვამჯობინებდი მას “მიმართულების კურატორად” ან “აფხაზეთსა და რუსეთს შორის ურთიერთობების კოორდინატორად” მოვიხსენიო. საუბარი მხოლოდ მას არ ეხება. რუსეთის ცენტრალური არხების რიგმა მაღალჩინოსნებმა განაცხადეს: დიახ, შეთანხმება არ ასახავს აფხაზური მხარის ინტერესებს. მაშინ მე მაქვს კითხვა: ამ მინისტრთა გუნდში დღეს არიან ადამიანები, ვინც მაშინ ამ დოკუმენტებს ხელს აწერდა პარლამენტში და ამტკიცებდა, რომ შეთანხმება საფრთხეს არ შეიცავს და ის აფხაზეთისთვის მომგებიანია. როგორ გავიგო ახლა, რაც მაშინ ხდებოდა? როგორ ვენდო ამ მინისტრებს, როცა სწორედ ისინი ვერ ხედავდნენ ვერცერთ საფრთხეს და ამტკიცებდნენ, რომ საფრთხე არ არსებობდა?

სახელებს არ დავასახელებ – თქვენც კარგად იცით, ვისზეა საუბარი. ეს ადამიანები კვლავაც საკუთარ თანამდებობებზე იმყოფებიან და მუშაობენ. მაგრამ მათი მორჩილი, თანხმობის პოზიცია იმ პერიოდში – ხვალაც გაგრძელდება. მათგან დღემდე არ მომისმენია, რომ თავიანთი წარსული პოზიცია გადახედეს. ხალხი ხედავდა და აცნობიერებდა, რა საფრთხეებს შეიცავდა ეს ყველაფერი. დღეს უკვე ჩვენს პარტნიორებსაც აღიარებული აქვთ, რომ ეს შეცდომა იყო. მაგრამ ამ მინისტრებს არაფერი უღიარებიათ. მე მინდა გავიგო, რეალურად რა შეიცვალა ხელისუფლებაში – ანუ იმაზე, რაზეც თქვენ ლაპარაკობდით. თუ არაფერი შეცვლილა, თუ მხოლოდ რამდენიმე გვარი შეიცვალა და ისიც ერთ-ორ შემთხვევაში – შეძლებენ კი ეს ადამიანები საზოგადოების ნდობის მოპოვებას?

აფხაზეთში ჟურნალისტ ნიზფა არშბას სარჩელის განხილვა დახურულ რეჟიმში გაგრძელდება

ახლახან ქვეყნის პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ მზად არის ილაპარაკოს ოპოზიციასთან, თუკი ის კონსტრუქციული იქნება. მაგრამ ყველამ კარგად ვიცით, რომ ნებისმიერი ხელისუფლების ოცნება სწორედ ასე სახელდებული “კონსტრუქციული ოპოზიციაა”. ყველას გვესმის, რას გულისხმობენ ამით. მაგრამ მე სხვა კითხვა მაქვს: როგორ იქცეოდა ის ხელისუფლება, რომელშიც მოქმედი პრეზიდენტი ვიცე-პრეზიდენტი იყო? მთელი პატივისცემით მისადმი და მისი მაღალი თანამდებობის გათვალისწინებით – ვინ იყო მაშინ არაკონსტრუქციული? ვინ აცხადებდა, რომ „იქ არავისთან არის სალაპარაკო”, “უხუცესთა საბჭო ჩვენთვის ავტორიტეტი არ არის”, “შემოქმედებითი ინტელიგენციის“ მოსმენა არ გვინდა. ომის ვეტერანებმა, გმირებმა, წერილები დაწერეს – 92-მა კაცმა, 70-ზე მეტი ხელმოწერით.

მაშინდელმა ხელისუფლებამ სრულიად არაკონსტრუქციული პოზიცია გამოაჩინა.მაშინ ყველა დამოუკიდებელი ექსპერტი ამბობდა, რომ სახე, როგორსაც მაშინ ოპოზიცია წარმოადგენდა, საჩუქარი იყო ხელისუფლებისთვის. არანაირი რადიკალური განცხადება არ ყოფილა. გახსოვთ მათი მიმართვა: “ამოიღეთ ეს საკითხები დღის წესრიგიდან”. სამ-ოთხ თვეში წინასაარჩევნო კამპანია იწყება, იქ წარადგინეთ. ჩვენ მთავრობის გადადგომას არ მოვითხოვთ.” ეს ხომ არაკონსტრუქციული პოზიციაა? ხელისუფლებამ უბრალოდ დემონსტრაციულად უარი თქვა მოსმენასა და რეაგირებაზე. გარდა ამისა, დააკვირდით: გაატანა თუ არა მოქმედმა პრეზიდენტმა ეს საკითხები თავისი წინასაარჩევნო კამპანიის მთავარ ნაწილად? – არა. ეს თემები ჩუმად გადადეს გვერდზე. ვეჭვობ, რომ “მოსახერხებელ მომენტამდე”.

ვფიქრობ, მალე გამოჩნდება ახალი შეთანხმება, რომელშიც ჩართული იქნებიან მსხვილი მოთამაშეები. და ეს ყველაფერი ბევრს ამბობს. ძალიან მინდა, რომ ბადრა გუნბამ გაამართლოს ჩვენი ხალხის იმედები და იყოს ჩვენი ინტერესების დამცველი. საერთაშორისო ურთიერთობები არასდროს არის უნაკლო – ყველაზე ახლო მოკავშირეებს შორისაც კი. მაგრამ მორჩილება, თავსმოხვეული ინიციატივების საკუთარი სახელით წარდგენა დაუშვებელია. ყველას გვახსოვს, როგორ იყო ეს აპარტამენტებთან დაკავშირებით. ამ გეგმებს მინიმუმ ათწლოვანი ისტორია აქვს. და ჩვენ კარგად ვიცით, საიდან “იზრდება ფესვები”. სამწუხაროდ, ეს ტენდენცია ჯერ არ დამარცხებულა. და კიდევ ბევრ სხვა საკითხზეც გვაქვს სასაუბრო – მომავალში ამაზეც ვილაპარაკებთ.

ინალ ხაშიგი: თუმცა საქმე, ალბათ, არც ამაშია. მთავარი პრობლემა ის არის, რომ ამ საკითხებთან მიმართებით არ არსებობს არანაირი საჯაროობა. გადავდოთ საგარეო საქმეთა მინისტრი გვერდით — დანარჩენი ყველაფერი სრული სიჩუმეა. არანაირი განსაკუთრებული კომენტარი. საუბარია იმ პირებზე, რომლებიც სანქციების ქვეშ მოექცნენ. ჩვენ გავაგზავნეთ შესაბამისი მოთხოვნები და პასუხად მივიღეთ, რომ ისინი გადაგზავნილია სხვადასხვა უწყებაში. სულ ცოტა ხნის წინ პრეზიდენტის ადმინისტრაციამ გვიპასუხა, რომ მათაც გაგზავნეს რაღაც მიმართვები. მაგრამ რასთან დაკავშირებით?

ჩვენ გვინდოდა არა მხოლოდ პასუხები კითხვებზე, რატომ მოხდა ეს, არამედ გვინდოდა ხელისუფლების აზრის მოსმენაც, თუ რას ფიქრობს ის ამ ყველაფერზე. თუმცა, ეს აზრი ჩვენ ვერ მოვისმინეთ. გასაგებია, ისინი ამბობენ, რომ ცდილობენ როგორმე გამოასწორონ მდგომარეობა, რაღაცებს განიხილავენ დახურულ შეხვედრებზე. მათზე არაფერი არის დამოკიდებული, ყველაფერი მოსკოვზეა. მაგრამ არსებობს საკითხები, რომლებიც უშუალოდ მათი პასუხისმგებლობაა. მთლიანი ეს კრიზისი არც მოხდებოდა, რომ არ ყოფილიყო აფხაზეთის მხრიდან სურვილი, რომ ეს ყველაფერი ასე განვითარებულიყო. ასლან ბჟანია, ახლა უკვე, მადლობა ღმერთს, ყოფილი პრეზიდენტი, შეგნებულად აბუქებდა ამ სიტუაციას.

ლეონიდ ჩამაგუა: გახსოვთ ის წერილი (მოსკოვში), რომელიც თითქოს პრეზიდენტის ადმინისტრაციიდან იყო გაგზავნილი და აცხადებდნენ, რომ თითქოს ყალბი იყო? რუსეთის ადმინისტრაციის შემდგომმა ქმედებებმა მხოლოდ დაადასტურა, რომ ეს წერილი ნამდვილი იყო.

ინტერვიუ ადგურ არძინბასთან | ხელისუფლებისა და ოპოზიციის, ასევე აფხაზეთის წინაშე არსებული გამოწვევების შესახებ

ინალ ხაშიგი: ასლან ბჟანია, როცა ცდილობდა ხელისუფლების შენარჩუნებას, ამტკიცებდა, რომ ის არის რუსეთის ერთადერთი მეგობარი და მოკავშირე, ხოლო დანარჩენი პოლიტიკური ძალები ანტირუსულ პოზიციებზე იმყოფებიან. არჩევნების პროცესში ის ცდილობდა მათი პროტურქულებად წარმოჩენას და ასე შემდეგ. მაშინდელი საგარეო საქმეთა მინისტრი და სხვა მინისტრებიც პირდაპირ აცხადებდნენ, რომ აქ დასავლური აგენტურა მოქმედებს. ვის აღარ აწერდნენ ხელს. და 15 ნოემბრის შემდეგ, როცა ასლან ბჟანია ხელისუფლებიდან ჩამოაგდეს, ამბობდა, რომ ეს გადატრიალება უცხოურმა სპეცსამსახურებმა მოახდინეს.

თუმცა მაშინვე აღიარებდა, რომ არ გააჩნდა არანაირი მტკიცებულება. იგივეს ამბობდა მაშინდელი იუსტიციის მინისტრი, რომელიც ახლაც იუსტიციის მინისტრია — ამტკიცებდა, რომ ეს იყო გადატრიალება და ყველაფრის უკან უცხოელი აგენტები იდგნენ. მე მსურს, რომ ამაზე ჩატარდეს გამოძიება — პარლამენტური, გენერალური პროკურატურის დონეზე და დადგინდეს, საიდან გაჩნდა ეს ყველაფერი. თუ არსებობს ასეთი ფაქტები, მაშინ დაასახელონ სახელები, წარმოადგინონ მტკიცებულებები, დააკავონ შესაბამისი პირები. მაგრამ თუ ეს ფაქტები არ არსებობს, მაშინ გვაქვს მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი: ეს არის საზოგადოების და ცნობიერების მანიპულირება. ხელისუფლება იწყებს მოქალაქეების დაშინებას და მათზე ზეგავლენას. იმდროინდელი ხელმძღვანელები ქმნიდნენ სურათს, თითქოს აფხაზეთი ანტირუსული განწყობების კერაა.

ლეონიდ ჩამაგუა: და მაშინ ხომ იყო ის შემთხვევაც, როცა აფხაზურად გამოიყენეს ერთი სიტყვა — ადამიანების მოხსენიების ფორმა, რაც შეურაცხმყოფელი იყო. თანამოქალაქეებზე დასმენა — ეს არაჯენტლმენური, ღირსების არმქონე საქციელია. თუ ეს მოქალაქეები მართლაც რაიმეში არიან დამნაშავეები  უნდა მოიწვიონ საუბარზე. შეიძლება არც ჰქონდათ არანაირი ქმედება ჩადენილი. მაგრამ დასმენა, მით უმეტეს იმ ადამიანებზე, ვინც არანაირ უარყოფით ქმედებაში არ არის შემჩნეული, და მით უმეტეს — როცა ამას არ ახლავს არანაირი დოკუმენტური მასალა — ეს არის სამარცხვინო საქციელი. ჩვენს ისტორიაში მსგავსი ქმედებები ყოფილა. ეს არც ისე დიდი ხნის წინ იყო — 1930-იან წლებში. ამ ყველაფერს უკვე მიცემული აქვს თავისი ისტორიული შეფასება. ასე ხდება პერიოდულად მთელ მსოფლიოში. მაგრამ დასმენა არის სირცხვილი და ცილისწამება.

თქვენ საუბარში ახსენეთ, რომ მოხელეების წრეში მოგიწიათ სიარული. ჩვენც დავდივართ, ვესაუბრებით ხალხს. ვიცით ოლეგ ბარციცის (საგარეო საქმეთა მინისტრი) პოზიცია — მას აქვს ღირსეული და სწორი მიდგომა. პარლამენტს აქვს კონკრეტული მექანიზმი — საპარლამენტო გამოძიება. ამაზე უკვე ვისაუბრეთ. ეს ძალიან მკაფიო და მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია. რას გულისხმობს ის? პარლამენტური გამოძიების დროს არ შეიძლება არსებობდეს არანაირი დახურული მასალა. ყველა სამინისტრო და უწყება ვალდებულია მიაწოდოს პარლამენტის საგამოძიებო კომისიას ის მასალები, რომელთა საფუძველზეც კონკრეტული დასკვნები გაკეთდა. ან თუკი ეს დასკვნები საერთოდ არ დაყრდნობილა არავითარ მასალას, მაშინ ესეც უნდა დადგინდეს. ამ გამოძიების მნიშვნელობა შეუძლებელია იყოს გადაჭარბებულად შეფასებული. ერთია, როცა ცალკეული ადამიანების ინიციატივით ხდება გარკვეული საკითხების შესწავლა და სულ სხვაა, როცა მუშაობს ასეთი სერიოზული ინსტრუმენტი. ეს არის პარლამენტის ამოცანა,  დაიცვას აფხაზეთის მოქალაქეები და მათი ინტერესები.

მით უმეტეს, როცა საუბარია ისეთ ადამიანებზე, რომლებიც ავტორიტეტით სარგებლობენ საზოგადოებაში: ვეტერანზე, ომის გმირზე (აფხაზეთ-საქართველოს ომში), პარლამენტის წევრზე, ისეთ პირებზე, რომლებსაც აქვთ რეპუტაცია, მათ შორის საბრძოლო წარსულიც და მრავალი სხვა დამსახურება. ამიტომ არ მგონია, რომ პარლამენტში გამოჩნდებიან ადამიანები, რომლებიც წინააღმდეგ მისცემენ ხმას ასეთ გამოძიებას. თუნდაც კოლეგის პატივისცემის გამო. და როცა გამოძიების შედეგი წარმოდგენილი იქნება, ეს უკვე იქნება არა ვარაუდი, არამედ ოფიციალური დოკუმენტი. და თუ დასკვნა აჩვენებს, რომ მსგავსი მტრული საქმიანობა არ დასტურდება არანაირი დოკუმენტით, მაშინ ჩვენი კოლეგები და პარტნიორები (რუსეთში) ვალდებულნი იქნებიან გაითვალისწინონ ეს დოკუმენტი. ის უდიდეს როლს შეასრულებს ჩვენთვის.

ინალ ხაშიგი: გასაგებია, რომ გამოძიების დაწყებისთვისაც საჭიროა ნება. საჭიროა, რომ დეპუტატებმა მიიღონ ერთიანი გადაწყვეტილება.

მოსაზრება: რატომ არ არის აფხაზეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოსკოვში ვიზიტი უბრალო ფორმალობა

ლეონიდ ჩამაგუა: ბოდიში, მაგრამ არსებობს ასევე კოლეგიალობის და სოლიდარობის ცნება. არ მგონია, რომ რომელიმე კოლეგა ფიქრობს, თითქოს კან კვარჩია ანტირუსულად განწყობილი იყოს. ყველა იცნობს — მის მიმართ მსგავსი რამ არავის დაუფიქსირებია. მასთან ერთად მიმუშავია, ღირსეული ადამიანია, იბრძოდა თავისი ქვეყნისთვის. მას აქვს საკუთარი აზრი, ისევე, როგორც თითოეულ ჩვენგანს. არ ვფიქრობ, რომ მისი კოლეგები მას მხარს არ დაუჭერენ. ისინი ვალდებულნი არიან დაეხმარონ მას, რათა აღდგეს მისი რეპუტაცია ჩვენი პარტნიორების თვალში. ან იმაზე შეთანხმდებიან, რომ იღებენ როგორც მოცემულობას, რომ ის გამოცხადებულია რუსეთის მტრად. მან ეს არ დაიმსახურა. ვფიქრობ, რომ კოლეგები მას მხარს დაუჭერენ.

ინალ ხაშიგი: და მაინც, მიმაჩნია, რომ კანონის ჩარჩოებში მოქმედების გარდა, არსებობს მორალური ასპექტიც. როცა ხვდები, რომ ადამიანის რეპუტაცია შელახულია — სავალდებულოც კი არ არის, რომ აღიძრას სისხლის სამართლის საქმე. შეიძლება უბრალოდ ჩუმად გაუშვა ადამიანი თანამდებობიდან. რადგან სისხლის სამართლის საქმის აღძვრა უკვე ძლიერი ნების საკითხია.

ლეონიდ ჩამაგუა: მაგრამ თუ ჩატარდება საპარლამენტო გამოძიება?

ინალ ხაშიგი: კი, მათ შორის საპარლამენტო გამოძიებაც. ჩვენ ხომ პატარა საზოგადოება ვართ, დახურული, ნათესაობაზე დაფუძნებული. აქ იწყებენ მუშაობას სხვა მექანიზმები. მაგრამ მე ახლა ვსაუბრობ მორალურ პასუხისმგებლობაზე. ბევრი ადამიანი უბრალოდ პასიური იყო. მაგრამ იყვნენ ისეთებიც, ვინც აქტიურად უწყობდა ხელს ამ პროცესს (ადამიანების დაუსაბუთებელ დადანაშაულებას ანტირუსულ განწყობებში).

ლეონიდ ჩამაგუა: იყვნენ ისეთებიც, ვინც პირდაპირ აწერდა ხელს წერილებზე.

ინალ ხაშიგი: არიან ადამიანები, ვინც საჯაროდ აცხადებდნენ, რომ აფხაზეთში არსებობს ანტირუსული ძალები, აგენტურა და სხვა. ამ ადამიანებს, თუკი დღემდე არიან ხელისუფლებაში, უნდა განუცხადონ: თქვენ არ შეესაბამებით კრიტერიუმებს.

ლეონიდ ჩამაგუა: მაგრამ ეს არ მომხდარა.

ინალ ხაშიგი: დიახ, მაგრამ ეს უნდა მოხდეს.

ლეონიდ ჩამაგუა: სრულიად ვეთანხმები. ან დაამტკიცონ, რომ ინალ ხაშიგი მართლაც მტერია.

ინალ ხაშიგი: მე მეუბნებიან: ყველაფერს ვაკეთებთ, რაც შეგვიძლია (იმისათვის, რომ მოეხსნას „უცხოელი აგენტის“ სტატუსი რუსეთში). როცა კოლეგებთან ერთად მოხელეებს ვხვდებოდით, ვხედავდი ადამიანებს, რომლებსაც მართლა სურდათ დახმარება. ზუსტად ვიცი, რომ ისინი არ იყვნენ დაკავშირებული იმ ისტორიასთან. მაგრამ ისინი, ვინც ეს ყველაფერი გააკეთა — ისინი აბსოლუტური ცინიკოსები არიან. მხოლოდ ფორმალურად აჩვენებდნენ, თითქოს წერილი გაგზავნეს და პასუხი არ მოჰყოლია.

ფაქტობრივად კი, ის ადამიანიც იგივე დასმენის ავტორია. ხელისუფლების ამოცანაა ჩამოაშორონ თანამდებობებს ასეთი პირები. რაც შეეხება “უცხოელი აგენტის” სტატუსს, რაც რუსეთის მინისტრმა მე „მომანიჭა“ — ამით შეიძლება მთელი ცხოვრება ვიცხოვრო. მაგრამ მინდა, რომ ჩვენი მაგრამ მინდა, რომ ჩვენმა ხელისუფლებამ შეწყვიტოს სხვისი აგენტობა და გახდეს მართლა ჩვენი, აფხაზური. შეიძლება ვიღაცას დააბრალო რაღაც, მაგრამ საბოლოო გადაწყვეტილებას იღებენ ისინი.

საკონსტიტუციო რეფორმა. აფხაზეთის საზოგადოებრივი პალატის პროექტი | თამაზ ქეცბა

ლეონიდ ჩამაგუა: ბოლო ხუთი-ექვსი წლის ტენდენციები მიუთითებს, რომ აფხაზურ ხელისუფლებას ავიწყდება საკუთარი ხალხის ინტერესები.ვისი წარმომადგენლები არიან ისინი? როცა უკვე ღიად აღიარებენ, რომ ეს ყველაფერი უბრალოდ ფურცლები და ფორმალობებია. არსებობს კონკრეტული ოლიგარქების ინტერესები და მათთვის მუშაობდნენ. ჩვენი ხელისუფლება იფიცებოდა, რომ ეს ყველაფერი სიცრუეა. მაგრამ ბოლოს ასე მოხდა.

ინალ ხაშიგი: ერთადერთი, რაც მსურს არის ის, რომ ჩვენმა ხელისუფლებამ გააკეთოს შეცდომების ანალიზი. მოაცილოს სისტემიდან ისინი, ვინც ამ პროცესში მონაწილეობდა. მხოლოდ ამის შემდეგ შევძლებთ ფრთხილად, მშვიდად გადავიდეთ ახალ ეტაპზე.

ლეონიდ ჩამაგუა: ისინი ამას თვითნებურად არ გააკეთებენ. ხალხი (მიტინგით) გამოიწვევს მათ შეკრებას. არ აქვს მნიშვნელობა, ვინ არის ხელისუფლებაში – მე, შენ თუ სხვა. მაგრამ საპარლამენტო გამოძიების მექანიზმი ეფექტიანია. მე თვითონ ვმუშაობდი პარლამენტში და ვცდილობდი ყველაფერს ჩემი შესაძლებლობების ფარგლებში. ყველას მოგვდის შეცდომები. არ განვსჯით, ვინ არის კარგი, ვინ ცუდი. ყველას შეიძლება ჰქონდეს შეცდომა საკუთარი კომპეტენციის ფარგლებში. მაგრამ აქ საუბარია არა შეცდომებზე, არამედ ღალატზე. ამბობენ, რომ არსებობს 120–130 ადამიანის სია.

ეს ნიშნავს, რომ მათ თავზე “დამოკლის ხმალია”. ჩვენმა ხელმძღვანელობამ იცის, რომ ეს სია უკვე გადაეცა შესაბამის ორგანოებს რუსეთში. ნებისმიერ მომენტში, მათ შეუძლიათ ამ მექანიზმის გააქტიურება. რას ელოდება ხელისუფლება? ჰიპოთეტურად, რას შეიძლება ელოდონ? რომ უარყოფით შეთანხმებებსა თუ კანონპროექტებზე ამ სიის დახმარებით შეაჩერებენ ე.წ. წინააღმდეგობრივებს? მგონია, ყველას თავისი აზრი აქვს, მაგრამ არავინ შეაჩერებს ამას. აქ არის ორმაგი თამაში — ამბობენ, წერილებს წერენ და ცდილობენ პროცესების შეჩერებას, მაგრამ საჯარო შეფასებებს არ აკეთებენ. მინდა ვიცოდე, ვინ არის ამ სიაში. ვსაუბრობ დეპუტატებზე, აფხაზეთის გმირებზე, ჟურნალისტებზე — 10, 12, 15 ადამიანზე, ზუსტად არ ვიცი რამდენი.

ისინი ყველანი განსხვავებულები არიან — სხვადასხვა გვარი, პოლიტიკური შეხედულება, პროფესია.ვეჭვობ, რომ ამ სიას აერთიანებს მხოლოდ ერთი რამ — ეს ადამიანები გულწრფელად იბრძოდნენ აფხაზეთის სახელმწიფოსა და ხალხის ინტერესებისთვის — მართალნი იყვნენ თუ არა. ეს არ არის ამერიკის სადაზვერვო ან რუსული უსაფრთხოების დავალება. არც არის ისე, რომ მათ ფული გადაუხადეს და სისხლის ფიცი დადეს, რათა პრობლემები შეუქმნან ჩვენს რუს მეგობრებსა და პარტნიორებს. მე დარწმუნებული ვარ ამაში და აუცილებელია ვიცოდეთ, ვინ შედის ამ სიაში.

კრემლი კვლავ ცდილობს აფხაზეთთან საინვესტიციო შეთანხმების დადებას

ინალ ხაშიგი:
გეტყვი, ეს 120–130 ადამიანიანი სია არის ანალოგი აფხაზეთის 1977 წლის წერილის, სტალინზე მიმართვის, რომელსაც ასევე 130 ადამიანმა ხელი მოაწერა. ეს იყვნენ მეცნიერების, კულტურის მოღვაწეები, რომლებიც აფხაზეთის ხალხის ინტერესებს იცავდნენ.

ლეონიდ ჩამაგუა:
ვეჭვობ, რომ დღევანდელ სიაშიც იქნებიან კულტურის, შემოქმედებითი სფეროს, მეცნიერებათა აკადემიის წევრები და სხვებიც.

ინალ ხაშიგი:
ან, თუ არა ისინი, მათი შვილები — გენეტიკური დევნაა.

ლეონიდ ჩამაგუა:
რა არის შიშის აქტის მიზეზი? ვცდილობ გავიგო, როდის გაჩნდა. ის გამოჩნდა იმ პერიოდში, როცა მზადდებოდა ხალხის წინააღმდეგ ინიციატივები, შეთანხმებები, პარლამენტის გარშემო ღობე — „სირცხვილის ღობე“. ეს იდეები და დოკუმენტები გაჩნდნენ იმ წინააღმდეგობების დროს, რაც დღეს რუსმა მოკავშირეებმა შეაფასეს, როგორც აფხაზეთის ინტერესების უგულებელყოფა. ამჟამინდელი მექანიზმი კი ძალადობრივად აწესებს ხალხის ნების დარღვევას და ამ მდგომარეობას, რომელიც იმ დროიდან მოდის, როცა მსგავსი განცხადებები არ იყო. ეს არის აბსურდი.

ინალ ხაშიგი:
გავაგრძელებ აზრს. ასეთი სიების გამოჩენა ნიშნავს, რომ ვუბრუნდებით იმ ვითარებას, რაც იმ წლებში სუფევდა, როცა აფხაზეთის ხელისუფლება ფაქტობრივად აღარ იყო აფხაზური და მას საქართველოს კომუნისტური პარტიის ობლკომი წარმართავდა. მაშინაც ამბობდნენ — ეს ჩვენ არ გაგვიკეთებია, ეს თბილისში გადაწყდა. ახლაც ანალოგიური ვითარებაა: დაახლოებით 120–130 აქტიური ადამიანი, რომლებიც ქმნიან აფხაზეთის სახელმწიფოს იდეოლოგიურ და კულტურულ სახეს — ისტორიკოსები, მეცნიერები და სხვა საზოგადო მოღვაწეები.

დღეს ისინი ხელისუფლებისთვის „უხერხული ელემენტები“ გახდნენ და თითქოს ხელს უშლიან. როცა ასეთი კატეგორიის ადამიანები ხელისუფლებისთვის ტვირთად იქცევიან, ეს მიუთითებს იმაზე, რომ ხელისუფლება უკვე აღარ ასახავს ხალხის ინტერესებს. დღევანდელი ხელისუფლება, მათ შორის პრეზიდენტი ბადრა გუნბა, უნდა დაფიქრდეს: რა პრინციპით შედგება ასეთი სია და ვინა არის მასში შეყვანილი?

ლეონიდ ჩამაგუა:
გვსურს კონსტრუქციული დიალოგი, თუ ოფიციალურად ვსაუბრობთ.

ინალ ხაშიგი:
ნებისმიერ შემთხვევაში საჭიროა ანალიზი, არა მხოლოდ შინაგანად, არამედ პოლიტიკურადაც, რადგან საჭიროა პოზიციის საჯაროდ დაფიქსირება. თუ ეს არ გაკეთდება — შეიძლება ყველაზე ცუდი სცენარები განვითარდეს ჩვენს სახელმწიფოში. ამ თუ პრეზიდენტისთვის ეს ყველაფერი მოუხერხებელია, ამისთვის არსებობს პოლიტიკური ორგანიზაციები და პარლამენტი, რომელსაც ასევე აქვს მექანიზმები.

ლეონიდ ჩამაგუა:
მგონია, რომ მივდივართ პარლამენტის გამოძიების გზით, რადგან პარლამენტი ვერ დარჩება ამ პროცესის გარეთ. იქ არიან ღირსეული, განათლებული, გამოცდილი ადამიანები, რომლებიც ყველაფერს აცნობიერებენ. კი, არის ინერცია. პრეზიდენტის არჩევნებიდან 100 დღე გავიდა. შეიძლება დრო ცოტა იყოს, მაგრამ ინერციას უნდა ვუპასუხოთ და მუშაობა დავიწყოთ. და კიდევ ერთი რამ, რაზეც მინდა ყურადღება გავამახვილო, ინალ მაპატიე, რომ შეგაწყვეტინე. ჩვენ ვხედავთ, რომ მსოფლიო სწრაფად მიექანება ისეთი მიმართულებით, რომელიც უბრალო ადამიანებს არ მოსწონთ. არსებობენ ომის მაპროვოცირებელი ძალები, აგრესორები, სამხედრო ბლოკები. ყველას სურს ძალაუფლება სრულად მოიპოვოს.

მაგრამ არსებობს მეორე მხარეც. ახლა ბევრ ადამიანს სწამს, პოლიტიკოსებიც ეკლესიებში დადიან, თუმცა ჰგონიათ, რაც უფრო დიდი სანთელი აქვთ, მით უფრო ახლოს არიან ღმერთთან.მე ამას სხვანაირად აღვიქვამ. ღმერთი ჩვენ განგვსჯის არა სანთლების რაოდენობით, არამედ იმით, თუ როგორ ვექცევით ერთმანეთს. მინდა ავღნიშნო, რომ ბოლო 3-4 თვის განმავლობაში ჩვენი ხალხის მდგომარეობა შეცვლილია. ისინი, ვინც ექვსი თვის წინ მხარს უჭერდნენ რუსეთს, პუტინს და უკრაინაში მიმდინარე სამხედრო ოპერაციას, დღესაც აგრძელებენ მხარდაჭერას, მაგრამ მათ თვალებში სევდაა. ყველასთვის საწყენია, რაც არჩევნებისას მოხდა. რაც დღესაც მიმდინარეობს ტელევიზიით, ტელეგრამ-არხებით, ბოტებითა და სხვა საშუალებებით — ტექნიკურად უკვე რთულად გასაგებია.

“ეს სოხუმისთვის პრინციპულია“ – მოსაზრება საქართველოსა და რუსეთს შორის რკინიგზის აღდგენასთან დაკავშირებით

გარწმუნებთ, რომ ნებისმიერი დიდი სახელმწიფო, როგორი ძლიერიც არ უნდა იყოს, შეიძლება აღმოჩნდეს ისტორიის არასასურველ მხარეს. ამას არავის ვუსურვებთ, არც რუსეთს და არც სხვას. მე პატივისცემით ვეკიდები რუსეთის პრეზიდენტს, სიამოვნებით ვუყურებ მის გამოსვლებს — ჭკვიანი და განათლებული ადამიანია. რამოდენიმე დღის წინ მან თქვა: „სამართლიანი მსოფლიო წესრიგი“. ხშირად გვესმის ეს სიტყვები, მაგრამ იშვიათად ვფიქრობთ მათ მნიშვნელობაზე. დავფიქრდი, რას ნიშნავს სამართლიანი მსოფლიო წესრიგი? იქნებ მაშინ, როცა სამართალი მოქმედებს სუსტთა დასაცავად?

როცა ძლიერი ქვეყნებიც სამართლიანობის აუცილებლობაზე საუბრობენ — ეს ბევრად მეტია, ვიდრე მსოფლიო პურის წილის გადანაწილება. ევროპელები, ამერიკელები, ჩინელები ადგენენ თავიანთ ადგილს ამ წესრიგში, ჩვენ კი ამ სურათის მიღმა ვრჩებით. ჩვენც გვინდა ამ ყველაფრის ნაწილი ვიყოთ. ეს ჩემი ხედვაა. იმედი მაქვს, როცა რუსეთის ლიდერი ხაზს უსვამს „სამართლიანი წესრიგის“ იდეას, მას ესმის, რომ სამართლიანობა უნდა ვრცელდებოდეს ისეთ პატარა ხალხებსა და სახელმწიფოებზე, როგორიც აფხაზეთია. სამართლიანი მსოფლიო წესრიგი ვერ იქნება იმ ტიპის, სადაც მხოლოდ სამი ძალა აწარმოებს გადანაწილებას. ეს უბრალოდ წილის გადახედვა იქნება. მე არ მგონია, რომ სწორედ ამაზეა საუბარი.

რაც მოხდა აფხაზეთში, არის იმ სამსახურების მარცხი, რომლებიც ამ მიმართულებას კურირებდნენ. და ეს მარცხი დაფარეს არჩევნების შედეგებით. ეს ფაქტი მსჯელობას იწვევს. XIX საუკუნეში აფხაზების პროთურქული ორიენტაცია, რომელზეც ისტორიკოსები წერენ — იყო თუ არა ის ისეთი, როგორიც ახლაა? ხალხი აზრს იცვლის. თუ მოკავშირეები ვართ და სამართლიანობაზე ვსაუბრობთ, არ შეიძლება ასე მოგვექცნენ. ხელისუფლებას მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში კატეგორიულად არ სურდა დიალოგი ოპონენტთან.

აფხაზეთში არის შესანიშნავი უნივერსიტეტი. სუფთა, ლამაზი გარემოა. რატომ არ შეიძლება უნივერსიტეტის ბაზაზე ჩატარდეს სამეცნიერო კონფერენცია? გსმენიათ, რომ აფხაზეთის ხელისუფლებას ოდესმე სამეცნიერო კონფერენცია ჩაეტარებინოს? არა ისე, როგორც ეს გააკეთა ასლან ბჟანიამ, რომელმაც თავისი მხარდამჭერები მოიწვია და სადაც სპეცსამსახურების წარმომადგენლები გამოდიოდნენ და საუბრობდნენ აპარტამენტების მშენებლობის მხარდაჭერაზე აფხაზეთში (რუსებისთვის). ეს აბსურდია. მათ არ ჰქონდათ უფლება ამ საკითხზე განცხადება გაეკეთებინათ. ეს არის იმ ტიპის დეგრადაცია, რომელიც ჩვენს სახელმწიფოში ხდებოდა. ჩვენ არ ვატარებთ სამეცნიერო კონფერენციებს, არ ვიწვევთ ექსპერტებს. თითოეულ საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ პარტიასა თუ მოძრაობას ჰყავს თავის რიგებში იურისტები, ეკონომისტები და სხვა სპეციალისტები.

რატომ არ უნდა გადმოვიტანოთ ეს დისკუსიები ქუჩიდან აქ? რატომ არ უნდა მივცეთ ამას სამეცნიერო საფუძველი? რატომ არ შეიძლება აქ გაჟღერდეს ჩვენი შეშფოთება? რატომ გვაჩვენებენ მუდმივად მტრებად? მაგრამ ეს არის მარცხი სერიოზულ დონეზე. ის, რაზეც წინასაარჩევნო პერიოდში საუბრობდნენ, დღესაც გრძელდება და მძაფრად გვიბრუნდება. სიძულვილი გაუღვივეს ბევრ რუსს აფხაზეთის მოქალაქეების მიმართ. სიძულვილი კი, მხოლოდ სიძულვილს ბადებს. ძვირფასო რუსო მეგობრებო, პარტნიორებო, კოლეგებო — მოისმინეთ! არ შეიძლება მოკავშირეების დაკარგვა.

ერთი წელიც არ გასულა, რაც საუბრობდნენ თურქულ სამყაროზე, იმაზე, რომ აზერბაიჯანელები ჩვენი ძმები არიან, რომ აი ქართველებიც ჩვენს გვერდით დგანან. მაგრამ საქმე ასე არ ხდება. იქნება მცირე, დიდი, ძლიერი თუ სუსტი — მოკავშირეა ის, ვინც შენთან ერთად იდგა რთულ დროს. არ შეიძლება, ასე მოგვექცეთ. არა იმიტომ, რომ ვინმეს ვემუქრებით – ეს არასწორია თვით რუსეთის მიმართაც კი. ზოგჯერ მაქვს შეგრძნება, რომ რუსეთში მიმდინარეობს მიზანმიმართული კამპანია, რათა თვითონვე დააკნინონ რუსეთის იმიჯი საკუთარი მოკავშირეების თვალში. სხვაგვარად ვერ ვხსნი ამ ქცევას, რომელიც მათ შორის ჩვენზეც აისახება. ტურიზმის ინდუსტრია აფხაზეთში დინამიურად ვითარდება. რუსული გიგანტების აქ შემოყვანა ნიშნავს ადგილობრივი მოსახლეობის გაკოტრებას. მე არ მაინტერესებს სხვისი მაღალი ხელფასი, მე მინდა ჩემი მიწის პატრონი ვიყო.

რატომ ითვლება ეს ანტირუსულ პოზიციად? დასახელებული მიმართულებები აფხაზეთის ეკონომიკაში ან საერთოდ არ არსებობს, ან ჩანასახის დონეზეა. ეს ტექნოლოგიებია: მზის პანელების წარმოება და სხვა მაღალტექნოლოგიური სფეროები. ჩვენ უნდა განვსაზღვროთ, რა გვჭირდება. ვთქვათ, გვინდა გადასახადებისგან გათავისუფლება. წაახალისეთ ეს სფეროები! გვასწავლეთ, დაგვეხმარეთ. არა, ყოველ ჯერზე სხვა რამ ხდება: გემი გამოუშვეს, გაყიდეს სადღაც. მატარებელი გაუშვეს – ისიც. თვითმფრინავები — ნურას უკაცრავად, თუ შემოდგომაზე აღარ იფრინეს. იტყვიან, არ არის მომგებიანი — მხოლოდ ზაფხულობით იფრინოს. ეს ერთჯერადი აქციებია, რომლებითაც ცდილობენ მოგვატყუონ, წაგვართვან მიწა და რესურსები. ჩვენ ასე აღვიქვამთ. ვცდებით?

“კრემლს აბსოლუტურად არ სჭირდება ასლან ბჟანიას აფხაზეთის ხელისუფლებაში დაბრუნება” – მოსაზრება

ჩვენ ხელისუფლება ეთერებში არ დაგვიბლოკავს, პირიქით, ისინი ჩვენ არ გვიშვებდნენ. ჩვენ გვინდა კონსტრუქციული მიდგომა ხელისუფლებისგან. ამაშია პრობლემა. ეს ჩვენვე მოგვიბრუნდება. მტრები გაგვხადეს რუს ხალხთან ოლიგარქების სასარგებლოდ. ხომ ხედავთ, უკრაინული წარმოების უპილოტო საფრენი აპარატები მიფრინავენ მოსკოვამდე, ურალამდე. რაკეტები და ასე შემდეგ. და ამ დროს ვიღაცას ათობით მილიარდი აქვს აფხაზეთის „ათვისებისთვის“. ასე არ უნდა იყოს.

და ბოლოს, მივმართავ ჩვენს აუდიტორიას აფხაზეთში. მეც დამიშვია ბევრი შეცდომა ცხოვრებაში. ყველანი ვუშვებთ. შეცდომების აღიარება არ არის საშიში. ძვირფასო ხელისუფლების წარმომადგენლებო – ეს თქვენ უფრო გჭირდებათ, ვიდრე ჩვენ. ეს თქვენი შვილებისთვის არის საჭირო. დაფიქრდით, რას ვუტოვებთ მათ. ჩვენ ყოველი ნაბიჯით ვამძიმებთ სიტუაციას. მივედით იქამდე, რომ ერთმანეთზე საჩივრებს ვწერთ. ხვალ ვიღაცის შვილი ვიღაცას ეტყვის, რას გაუკეთებია მამაშენს. უნდა გვესმოდეს, რომ ადრე თუ გვიან ეს თითოეულ ჩვენთაგანამდე მოვა.

მინდა, რომ ჩემმა შვილმა, ჩემმა მეზობელმა, მათმა შვილებმა, ყველამ აფხაზეთში იცხოვრონ ღია, გამჭვირვალე ურთიერთობებით. დიახ, შეიძლება ვიყოთ სხვადასხვა ბანაკში, განსხვავებული ხედვებით, მაგრამ უკვე იმ გზაზე ვართ, რომლის ბოლოსაც ღალატია. ეს უკვე მოხდა. მაგრამ ჯერ კიდევ არ არის გვიან, შეგვიძლია გავიაზროთ და უარი ვთქვათ ამაზე. არ დაუტოვოთ შვილებს ეს დამანგრეველი მემკვიდრეობა. მხოლოდ ჩვენს მტრებს უხარიათ ეს.

საოცარია, როდესაც დღეს თანამდებობის შესანარჩუნებლად ვსაუბრობთ პროთურქულ ორიენტაციაზე და სხვაზე. რომელი საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ძალას აფხაზეთში არ აქვს პროგრამაში რუსეთთან დაახლოება, კავშირი, პარტნიორობა? როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო ჩვენ სუსტები ვართ. მაგრამ მსოფლიოში ასობით ასეთი სახელმწიფო არსებობს. და ჩვენ ჩვენი დროის მონაკვეთში რაღაცას უკვე წარმოვადგენთ. მოდით, ვიფიქროთ ჩვენს შვილებზე. არ დავუტოვოთ მათ ეს ყველაფერი. რადგან მომავალში შეიძლება ყველაფერი უარესად წავიდეს.

ინალ ხაშიგი: ამ ემოციურ მონოლოგზე მინდა დავასრულო ჩვენი გადაცემა. ეთერის დრო შეზღუდულია.

ლეონიდ ჩამაგუა: როგორც ყოველთვის.

ინალ ხაშიგი: ვისაუბრეთ დღევანდელ დღეზე, იმ მოვლენებზე, რაც ერთი ან ორი წლის წინ მოხდა. იმაზე, რომ საჭიროა შედეგების შეჯამება.

ლეონიდ ჩამაგუა: საჭიროა გარკვევა და წინსვლა.

ინალ ხაშიგი: დიახ. საჭიროა გაანალიზება, ყველაფერს თავისი სახელი დავარქვათ და წინ წავიდეთ. ჩვენთან სტუმრად იყო ლეონიდ ჩამაგუა. დიდი მადლობა. შეხვედრამდე. ნახვამდის.