სტატია თავდაპირველად გამოქვეყნდა „ეხო კავკაზას“ ვებგვერდზე. ტექსტი და ტერმინოლოგია უცვლელადაა გადმოტანილი. ყველა უფლება ეკუთვნის „ეხო კავკაზას“. პუბლიკაციის თარიღი: 2025 წლის 8 აპრილი.

საქართველოს პოლიტიკურ კრიზისსა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ოქტომბრისთვის დაგეგმილი არჩევნების ფონზე, პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ — რომლის ლეგიტიმურობას ოპოზიცია, მეხუთე პრეზიდენტი და საზოგადოების ნაწილი არ აღიარებს — კვლავ დასვა ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის საკითხი. “იმედის” ეთერში კობახიძემ მტკიცებით ფორმაში განაცხადა, რომ „თანმიმდევრული პოლიტიკისა და მოთმინების პირობებში ნებისმიერ მიზანს შეიძლება მივაღწიოთ“, მათ შორის, მისივე თქმით, სოხუმსა და ცხინვალზე კონტროლის აღდგენას. თუმცა მკვეთრ განცხადებებს კონკრეტული გეგმები არ მოჰყოლია: არც სტრატეგია, არც ქმედებითი ნაბიჯები და არც მოლაპარაკებების ინიციატივა.

თანმიმდევრულობა და მოთმინება

„თანმიმდევრული პოლიტიკისა და მოთმინების პირობებში შესაძლებელია ნებისმიერი მიზნის მიღწევა, მათ შორის ჩვენი მთავარი ოცნების — ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის“, — განაცხადა ირაკლი კობახიძემ 6 აპრილს “იმედის” ეთერში. პრემიერ-მინისტრთან ინტერვიუ დაახლოებით ერთი საათი გაგრძელდა, თუმცა მთავრობის ხელმძღვანელის სიტყვებში კონკრეტიკა თითქმის არ გაჟღერებულა.

„ქართული ოცნების“ ერთ-ერთი ლიდერი საერთო ფრაზებით შემოიფარგლა და ვერც “თანმიმდევრული პოლიტიკის” შინაარსი დაასახელა, ვერც იმ პროცესებზე ისაუბრა, რომლებზეც, მისი თქმით, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის ბედია დამოკიდებული.

„ქვეყანაში მოვლენები დინამიკურად ვითარდება და ჯერ რთულია თქმა, რა მიმართულებით წავა პროცესი,“ — აღნიშნა მან, თუმცა არ დაუკონკრეტებია, რა მოვლენებს გულისხმობდა.

მთავარ ფაქტორებზე, რომლებზეც საკითხის გადაწყვეტა უნდა იყოს დამოკიდებული, კობახიძემ მხოლოდ რამდენიმე სიტყვა თქვა: “მათი რაოდენობა, ბევრია.”

„თუმცა ეს მიზანი მიღწევადია, თუ მოთმინებას გამოვიჩენთ და თანმიმდევრულად გავაგრძელებთ ჩვენი პოლიტიკის გატარებას,“ — კიდევ ერთხელ გაიმეორა მან „იმედის“ ეთერში.

სოხუმისა და ცხინვალის პასუხი

პრემიერის განცხადებებს მალევე მოჰყვა რეაგირება. აფხაზეთის დე ფაქტო საგარეო საქმეთა სამინისტრომ კობახიძის კომენტარები თბილისის მხრიდან „მოძველებულ პოლიტიკურ მიდგომებად” შეაფასა.

„აფხაზეთის რესპუბლიკა არის დამოუკიდებელი სახელმწიფო, რომლის დამოუკიდებლობის სტატუსი განისაზღვრა მისი ხალხის ნების გამოხატვის საფუძველზე. საქართველოსთან თანაცხოვრება შესაძლებელია მხოლოდ კეთილმეზობლურობისა და ურთიერთპატივისცემის პრინციპებზე დაყრდნობით,“ — განაცხადეს უწყებაში.

სოხუმი აცხადებს, რომ ტერიტორიული მთლიანობის დეკლარაციების ნაცვლად საჭიროა თანასწორუფლებიანი დიალოგი, რეალური კომპრომისების ძიება და ძალის გამოუყენებლობის შესახებ შეთანხმების გაფორმება, რაც, მათი თქმით, რეგიონის სტაბილურობას შეუწყობდა ხელს.

მსგავს ტონში გამოეხმაურა განცხადებებს ცხინვალიც. თვითგამოცხადებული სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკის წარმომადგენლებმა საქართველოს პრემიერ-მინისტრის განცხადებები „მიუღებელად“ და „ურთიერთობების ნორმალიზაციის პერსპექტივასთან შეუსაბამოდ“ შეაფასეს.

„ცხინვალმა არაერთხელ დააფიქსირა თავისი პოზიცია, რომელიც ეყრდნობა სამხრეთ ოსეთის მოსახლეობის არჩევანს, ქვეყნის კონსტიტუციით დაკანონებულს. საერთაშორისო დისკუსიებზე უსაფრთხოების გარანტიების საკითხში პროგრესის არარსებობა და მსგავსი განცხადებები რეგიონის სტაბილურობას ხელს არ უწყობს,“ — განაცხადეს დე ფაქტო საგარეო უწყებაში.

სამინისტრომ კიდევ ერთხელ გაუსვა ხაზი, რომ სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობის კურსი კონსტიტუციითაა განმტკიცებული და თბილისის მხრიდან ტერიტორიული დაბრუნების მოთხოვნები სიტუაციას მხოლოდ ამწვავებს, ასევე დიალოგის შესაძლებლობებს აქვეითებს. მათივე თქმით, სამხრეთ ოსეთის პრიორიტეტია რუსეთთან თანამშრომლობის გაღრმავება, რომელსაც უსაფრთხოების მთავარი გარანტორის როლი აკისრია.

„ნებისმიერ დროს“

საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის თემა „ქართული ოცნების“ ლიდერთა რიტორიკაში მნიშვნელოვან ადგილს იკავებდა 2024 წლის საარჩევნო კამპანიის პერიოდში. საპარლამენტო არჩევნებამდე სამი თვით ადრე მმართველმა პარტიამ მოსახლეობას მოუწოდა, საარჩევნო უბნებზე მისულიყვნენ და მხარი დაეჭირათ მათი კურსისთვის. მოწოდებაში “ქართული ოცნება” გამოყოფდა ოთხ ძირითად მიზეზს, რის გამოც კონსტიტუციური უმრავლესობის მოპოვებას ისახავდა მიზნად.

„ქართული ოცნების“ თქმით, მათთვის ერთ-ერთ მთავარ პრიორიტეტად რჩება ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენა. პარტიის განცხადებით, ამ მიზნის მიღწევის შემთხვევაში საჭირო იქნება კონსტიტუციის ცვლილება — სახელმწიფო მოწყობისა და მმართველობის სისტემის ახალი პოლიტიკური ვითარებისთვის შესაბამისად.

რეგიონული ტურნეს ფარგლებში „ქართული ოცნების“ საპატიო თავმჯდომარემ, ბიძინა ივანიშვილმა, პირადად აღნიშნა, რომ ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხი ნებისმიერ დროს შეიძლება დღის წესრიგში აღმოჩნდეს.

„დღეს როგორც მსოფლიოში, ასევე ჩვენს რეგიონშიც პოლიტიკური პროცესები ძალიან სწრაფად ვითარდება. ნებისმიერ დროს შეიძლება დღის წესრიგში დადგეს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხი.” – თქვა ივანიშვილმა.

თუმცა, კონკრეტულად რომელი გარემოებები შეიძლება გახდეს ამგვარი განვითარების საფუძველი, არც მანამდე და არც შემდეგ არ დაკონკრეტებულა. უცნობი რჩება, მიმდინარეობს თუ არა რაიმე ტიპის მოლაპარაკებები, არსებობს თუ არა კონკრეტული სამოქმედო გეგმა, თუ ყველაფერი მხოლოდ ხელსაყრელი მომენტის მოლოდინზეა აგებული?

ოპოზიცია „ქართულ ოცნებას“ ტერიტორიული მთლიანობის საკითხის პოპულისტურად გამოყენებაში ადანაშაულებს. მათი შეფასებით, მმართველი პარტია მხოლოდ აქტიურობის იმიტაციას ქმნის და კონფლიქტების მოგვარების მიმართულებით რეალურ და ეფექტიან ნაბიჯებს არ დგამს.

კონფლიქტოლოგისა და ყოფილი სახელმწიფო მინისტრის, პაატა ზაქარეიშვილის თქმით, კობახიძის ბოლო განცხადება, სავარაუდოდ, იყო მიმართული საკუთარი ამომრჩევლისადმი ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების წინ. მისი თქმით, არჩევნების წინ ქართველი პოლიტიკოსები ვალდებულად მიიჩნევენ, რომ კონფლიქტებთან დაკავშირებით რაღაც მაინც თქვან:

„მე ვფიქრობ, ეს იყო უბრალოდ განცხადება, რათა მათ ვერავინ დასდოს ბრალი იმაში, რომ ტერიტორიული მთლიანობის საკითხზე საერთოდ არაფერს ამბობენ,“ — აცხადებს პაატა ზაქარეიშვილი. მისი თქმით, „ქართული ოცნების“ ამომრჩევლებს სჭირდებათ არგუმენტები იმისთვის, რომ მხარი დაუჭირონ მმართველ პარტიას: „გლობალური ომის პარტია“, “დიფ სთეითი”, „ომი გიდნათ?“ — ასეთ კითხვებზე პასუხის მოსაძებნად.

„ახლა მან [კობახიძემ] რაღაც თქვა ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენაზე, მაგრამ არაფერს აკეთებს.“ — დასძენს ზაქარეიშვილი.

კონფლიქტოლოგი ყურადღებას ამახვილებს იმ განსხვავებაზეც, რაც ბიძინა ივანიშვილისა და ირაკლი კობახიძის განცხადებებს შორის არსებობს. ზაქარეიშვილის თქმით, ივანიშვილის საარჩევნო აქცენტები ნაკლებად ეხებოდა ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას და მეტწილად ბოდიშის თემა წამოიწია წინ: გორში, წინასაარჩევნო შეხვედრაზე, ივანიშვილმა 2008 წლის ომის პასუხისმგებლობა „გარე ძალებსა“ და საქართველოს წინა ხელისუფლებას დააკისრა და აღნიშნა, რომ საქართველომ უნდა იპოვოს ძალა, რათა მოიხადოს ბოდიში.

ზაქარეიშვილის თქმით, ამ გზით ოლიგარქი მიანიშნებდა მეთოდებზე, რომლითაც „ქართული ოცნება“ გეგმავდა ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენას. ხოლო კობახიძემ კი არცერთი ასეთი გზა არ დაასახელა:

„მან უბრალოდ თქვა, რომ მოხდება ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა. და მორჩა. მაგრამ როგორ — ამას ველოდებით. ვითომცდა ერთ დღეს, ციდან ჩამოუვარდება საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა,“ — ამბობს ზაქარეიშვილი.

კონფლიქტოლოგი აღნიშნავს, რომ ეს მიდგომა მნიშვნელოვნად განსხვავდება წინა ხელისუფლების სტრატეგიისგან: ისინი საუბრობდნენ ეკონომიკური ბაზის შექმნის აუცილებლობაზე, ევროკავშირში გაწევრიანების მნიშვნელობაზე ან რუსეთთან დიალოგის როლზე.

„იყო ბევრი დამატებითი წინადადება, რომ ესა და ეს ნაბიჯები მიგვიყვანს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენამდე. კობახიძის განცხადება კი ზედაპირული, ირონიული და ცინიკური იყო — ვითომ არაფრის გაკეთება არ სჭირდებოდა,“ — ამბობს ის.

მისივე შეფასებით, კობახიძეს სჯობდა ეს თემა საერთოდ არ წამოეწია, რადგან „ქართული ოცნება“ დიდი ხანია არაფერს ამბობს აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის საკითხზე. მით უმეტეს, როდესაც, ზაქარეიშვილის თქმით, საქართველოს მხრიდან რეაგირება არ ყოფილა არც ალექსანდრ ლუკაშენკოს ვიზიტზე აფხაზეთში, არც რუსული ინვესტიციების შეთანხმებებზე, რომელიც აფხაზეთის ეკონომიკას ეხება.

„ყველა შეეგუა იმ აზრს, რომ ‘ქართულმა ოცნებამ’ აფხაზეთი რუსეთს უკვე ჩააბარა,“ — ამბობს ზაქარეიშვილი.

„მატარებელი უკვე წავიდა“

თუმცა, სულ რაღაც ერთი წლის წინ, საქართველოს დამოუკიდებლობის დღისადმი მიძღვნილ ღონისძიებაზე, პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ თავის სიტყვაში აღნიშნა, რომ „ეს ტერიტორიები” და „ქართული ოცნება“ არის ძლიერი და ერთიანი საქართველო, მათ შორის აფხაზებისა და ოსების მონაწილეობით. მან თარიღიც დაასახელა: 2030 წელი — როდესაც, მისი თქმით, საქართველო იქნება როგორც ევროკავშირის წევრი, ასევე ერთიანი.

ამ განცხადებებს მალევე მოჰყვა რეაქცია მოსკოვიდან. რუსმა დიპლომატმა გრიგორი კარასინმა ასეთი განცხადებები „მოურიდებელ მანიპულაციად“ შეაფასა. რუსეთის სახელმწიფო დუმის წარმომადგენელმა კონსტანტინ ზატულინმა კი განაცხადა, რომ თბილისს არ უნდა ჰქონდეს ილუზია აფხაზებისა და ოსების მხრიდან „ერთიანობისკენ“ სწრაფვაზე, რადგან „მატარებელმა უკვე ჩაიარა“.

„არც აფხაზეთი და არც სამხრეთ ოსეთი აღარ დაბრუნდება საქართველოს შემადგენლობაში. რუსეთი არ აპირებს ზეწოლა მოახდინოს რესპუბლიკებზე. ჩვენ გვაქვს სულ სხვა დამოკიდებულება აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობის აღიარების მიმართ. არ არსებობს და ვერ იარსებებს ვერანაირი გეგმა, რომ ჩვენ ჩვენი გადაწყვეტილება რაღაც ეფემერული სარგებლის სანაცვლოდ შევცვალოთ,“ — განაცხადა რუსეთის სახელმწიფო დუმის დეპუტატმა.

ეს კომენტარები მკაფიოდ მიანიშნებს, რომ „ქართულ ოცნებას“ კრემლის მხრიდან არ მიეცა თავისუფლება ტერიტორიული მთლიანობის თემით მანიპულირებისთვის. მოსკოვის განცხადებები სიგნალი იყო: რუსეთი არ არის მზად განიხილოს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის სცენარი, თუნდაც თეორიულად.

ერთადერთი, რისთვისაც კრემლი მზად არის — ეს არის თბილისის დახმარება სოხუმთან და ცხინვალთან ურთიერთობების “ნორმალიზებაში”. როგორც რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვმა აღნიშნა, მოსკოვი მხარს დაუჭერს ამ პროცესს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ თავად სოხუმი და ცხინვალი გამოხატავენ ამის სურვილს.

„რაც შეეხება შერიგების მეთოდებს, მოსკოვში ამას დადებითად აღიქვამენ — აი, ბოდიშების თემა, შემდეგ წულუკიანის კომისიის მცდელობა 2008 წლის ომის გამოძიების – რუსეთს მოსწონს, როდესაც საქართველო რაღაცას ცდილობს. მაგრამ ტერიტორიული მთლიანობის თემა მათთვის მიუღებელია. მათთვის ეს უკვე წარსულია, დახურული საკითხია, მატარებელმა ჩაიარა.“ – ამბობს კონფლიქტოლოგი პაატა ზაქარეიშვილი