საქონლის ტრანზიტი აფხაზეთსა და საქართველოს შორის

აფხაზეთმა შესაძლოა მოხსნას ყველა შეზღუდვა ტვირთებზე, საქართველოს საზღვრის გავლით მდინარე ენგურის გასწვრივ [თბილისი და საერთაშორისო საზოგადოების უმეტესობა მას ადმინისტრაციულ საზღვრად მიიჩნევს – JAMnews].

ეს წინადადება გაკეთდა პრეზიდენტის ადმინისტრაციის მიერ შექმნილი სამუშაო ჯგუფის მიერ. იდეა არის ის, რომ აფხაზეთმა ცალმხრივად მოხსნას ყველა შეზღუდვა ენგურის საგუშაგოზე.

კომენტარი

JAMnews-ის რედაქტორი აფხაზეთში, “Чегемской правда” რედაქტორი, პოლიტოლოგი ინალ ხაშიგი

აფხაზეთის ტერიტორიაზე ტვირთების ტრანზიტის თემა ბოლო დრომდე განუხორციელებელ იდეად მოჩანდა, რაც გამოწვეულია პირველ რიგში ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის მოუგვარებლობით. საქონლის ტრანზიტისთვის საზღვრის გახსნას აფერხებდა არა მხოლოდ გარე ფაქტორები, არამედ აფხაზეთის შიდაპოლიტიკური ვითარებაც. თუმცა საქართველოშიც იგივე სიტუაცია იყო.

თუმცა, რუსეთ-უკრაინის კონფლიქტმა სერიოზული კორექტირება მოახდინა.

მაგრამ სამხრეთ კავკასიის დღის წესრიგში ცვლილებები უფრო ადრე, 2020 წლის შემოდგომაზე, ყარაბაღის მეორე ომის დასრულებისთანავე გამოიკვეთა. ამ დროს ბაქოსა და ერევანს შორის სატრანსპორტო დერეფნების გახსნის შესახებ შეთანხმებები უკვე მიღწეული იყო.

24 თებერვლის შემდეგ დასავლეთსა და რუსეთს შორის დაპირისპირებამ კრიტიკულ ზღვარს მიაღწია. ევროკავშირმა რუსეთის უპრეცედენტო რაოდენობის სანქციები დაუწესა. შედეგად, დაიწყო საქონლის ლოგისტიკის გლობალური ტრანსფორმაციის პროცესი.

ასეთ რესტრუქტურიზაციას არ შეიძლებოდა გავლენა არ ჰქონოდა სამხრეთ კავკასიაზე და განსაკუთრებით აფხაზეთზე.

სისულელეა უმოქმედობა და დამკვიდრებული სტერეოტიპების ტყვედ დარჩენა ახალი სატრანზიტო დერეფნების, ახალი ლოგისტიკური ჰაბების ფორმირებისას.

აფხაზეთი ისტორიულად სატრანზიტო დერეფანი იყო, მაგრამ ბოლო 30 წლის განმავლობაში ჩვენ ჩიხში შევედით, რადგან ყველა საქონელი გადის მხოლოდ ერთი მარშრუტით: აფხაზეთიდან რუსეთში და რუსეთიდან აფხაზეთში.

საქონლის ტრანზიტიდან ამ პერიოდის აფხაზეთის ბიუჯეტების საშემოსავლო ნაწილში ვერცერთ სტატიას ვერ ნახავთ. მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი სახელმწიფოსთვის ტრანზიტს სოლიდური თანხები მოაქვს ხაზინაში, აფხაზეთისთვის ეს სვეტი შეიცავს ტირეს.

ახლა, როცა ახალი ლოგისტიკური მარშრუტები იქმნება, ძალიან სისულელეა და უპასუხისმგებლოა იმ რეალური ფულის განიავება, რომელიც ასეთი რაოდენობიტ სჭირდება აფხაზეთს.

უნდა გავითვალისწინოთ ის ფაქტიც, რომ რუსეთი სანქციების გამო რეალურად მოწყვეტილია ევროკავშირს, თურქული მიმართულება კი ერთ-ერთ მთავარ სატრანსპორტო კვანძად იქცევა როგორც მისთვის, ასევე აფხაზეთისთვის.

თქვენ უნდა ისარგებლოთ არსებული სიტუაციით – რკინიგზამ უკვე დაიწყო იმდენი ფულის გამომუშავება, რაც საბჭოთა დროიდან არ მომხდარა. საზღვაო ნავსადგურებმაც დაიწყეს შემოსავლის გაზრდა.

და ეს დინამიკა უნდა განვითარდეს.

ყოველივე ამის შემდეგ, არსებობს ფულის გამომუშავების შესაძლებლობა საგზაო ტრანზიტზე – სატვირთო მანქანებზე და მძიმე მანქანებზე, რადგან სამხრეთ კავკასიის გავლით საქონლის ნაკადი მრავალჯერ გაიზარდა.

ამ არგუმენტებით სამუშაო ჯგუფმა პრეზიდენტს რეკომენდაცია გაუწია ენგურის საგუშაგოს საქმიანობაზე არსებული შეზღუდვების მოხსნის შესახებ.

ეს შესაძლებელს გახდის აფხაზეთმა ცალმხრივად მაინც მიიღოს სხვადასხვა სატრანზიტო ტვირთები, რომლებიც შემოდის სომხეთიდან და თურქეთიდან. ეს ასევე ეხება სხვადასხვა საქონელს საქართველოდან.

გასაგებია, რომ ტრანზიტი მოგვიტანს არა მხოლოდ ფინანსურ დივიდენდებს, არამედ ქართულ-აფხაზურ კონფლიქტთან დაკავშირებულ რისკებსაც.

მაგრამ ასეთი ტრანზიტის გარეშე აფხაზეთს გაუჭირდება სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის განვითარება. ეს ეხება მაგისტრალებს, რკინიგზას, საზღვაო პორტებსა და აეროპორტებს.

საქართველოსა და აფხაზეთის ხელისუფლებებს შორის ტრანზიტთან დაკავშირებით კონსულტაციები ამ ეტაპზე არ მიმდინარეობს. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, თუ სოხუმი ცალმხრივად გადაწყვეტს საზღვრის გახსნას საქონლის ტრანზიტისთვის, შესაძლებელია, რომ თბილისმაც გადახედოს უკვე ჩამოყალიბებულ პოზიციას.

სანამ პრეზიდენტი ასლან ბჟანია ასეთ გადაწყვეტილებას მიიღებს, საქონლის ტრანსპორტირების შეზღუდვების მოხსნის საკითხი დეტალურად უნდა განიხილებოდეს. და არა მარტო ექსპერტულ წრეებში, არამედ ფართო საზოგადოებაშიც, რომელიც ძალიან მგრძნობიარეა ყველაფრის მიმართ, რაც საქართველოსთან არის დაკავშირებული.