არჩევნები საქართველოში

სტატია თავდაპირველად გამოქვეყნდა “ეხო კავკაზას” ვებგვერდზე. სტატიის ტექსტი და ტერმინოლოგია გადმოტანილია ცვლილებების გარეშე. ყველა უფლება ეკუთვნის “ეხო კავკაზას”. გამოქვეყნების თარიღი: 2024 წლის 28 ოქტომბერი

გასულ კვირას საქართველოში საპარლამენტო არჩევნები გაიმართა. აფხაზეთში მას აკვირდებოდნენ, მაგრამ, რა თქმა უნდა, ოფიციალური განცხადებები არ გაკეთებულა. ხელმძღვანელობის ზოგიერთი ფრაზით და საქციელით თუ ვიმსჯელებთ, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ აფხაზეთის ხელისუფლება “ქართული ოცნების“ გულშემატკივარია. ძნელი სათქმელია, 23 ოქტომბრიდან საქართველოსთან სახელმწიფო საზღვრის ჩაკეტვა უკავშირდებოდა თუ არა მათ პოლიტიკურ სიმპათიებს, თუ მტრის იმიჯის შენარჩუნებას ქართული ოპოზიციის წინაშე – რადგან არ არსებობს საარჩევნო ხმის მქონე საქართველოს მოქალაქეების ოფიციალური სტატისტიკური მონაცემები.

ნებისმიერ შემთხვევაში, აფხაზეთის გალის რაიონის მოსახლეობას ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მნიშვნელოვანი გავლენა მოეხდინა არჩევნების შედეგებზე. 23 ოქტომბრამდე საქართველოში საქართველოს მოქალაქეობის მქონე აფხაზეთის ორი ათასზე მეტი მაცხოვრებელი გადავიდა საცხოვრებლად. და ეს, როგორც ყველას ესმის, ზღვაში წვეთია.

საქართველოს არჩევნებს აფხაზეთის პრიზმით ვუყურებ, რადგან მესმის, რომ როგორც არ უნდა კამათობდნენ ქართველები ერთმანეთში, როგორი დაყოფილიც არ უნდა იყოს ქართული საზოგადოება, მათი პოზიციები აფხაზეთის საკითხთან დაკავშირებით დიდად არ განსხვავდება. ამიტომ, ვერ ვიტყვი, რომ თანავუგრძნობიდ რომელიმე ძალას, მაგრამ წამითაც არ შემპარვია ეჭვი ხელისუფლების მომხრეების გამარჯვებაში.

რატომ გაიმარჯვა საქართველოში ხელისუფლებამ?

ადმინისტრაციული რესურსი არის მოცემულობა, უბრალოდ გულუბრყვილო იქნებოდა მისი მნიშვნელობის შეუფასებლობა. განცხადებებიდან თუ ვიმსჯელებთ, აქ არის სრული სპექტრი: ამომრჩევლის მოსყიდვა, ბიულეტენების ჩაყრა, მონაცემების გაყალბება, პირადობების “გაქირავება“, კონფლიქტები საარჩევნო უბნებზე და არჩევნებზე აკრედიტებული ჟურნალისტების გაძევება.

ნება მომეცით თქვენი ყურადღება გავამახვილო იმ ფაქტზე, რომ პროპორციული საარჩევნო სისტემა, რომელზეც ასე და ხშირად საუბრობენ ჩვენს საზოგადოებაში, არ წყვეტს სამართლიანი არჩევნების პრობლემას და არ შეიცავს ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენებასა და ამომრჩევლის მოსყიდვის რისკებს.

ქართულ ოპოზიციას “ოპოზიციური“ პრეზიდენტიც კი ვერ დაეხმარა. მან ვერ შეძლო მათი გაერთიანება, საზოგადოებისთვის ერთიანი და გასაგები პროგრამის მიღება.

გარდა ამისა, პრო-სამთავრობო პარტია ერთდროულად ორ სკამზე დაჯდა: მან არ მიატოვა ევროპული არჩევანი, მაგრამ არ თქვა უარი რუსეთთან თანამშრომლობაზე. “მეოცნებეებმა“ ხაზი გაუსვეს მშვიდობას (მაგრამ ძალიან შორს წავიდნენ სამხრეთ ოსეთთანაც კი, რამაც ფართო უკმაყოფილება გამოიწვია) და დაარწმუნეს თავიანთი ამომრჩეველი გარკვეული ბუნდოვანი შეთანხმებებით “ტერიტორიული მთლიანობის“ პრობლემის მშვიდობიანი გადაწყვეტის შესახებ. ეს იმდენად ბუნდოვანია, რომ საქართველოში და აფხაზეთში სხვადასხვანაირად გაიგეს. თითოეულმა მხარემ აირჩია რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის, სერგეი ლავროვის სიტყვების თავისებურად ინტერპრეტაციაც კი.

მაგრამ აქ გაკვეთილებიდან აზრი უნდა გამოვიტანოთ: თუნდაც ვივარაუდოთ, რომ არჩევნები მართლაც გაყალბდა, ამომრჩეველთა ნახევარმა მაინც აირჩია პატარა ქვეყნის მრავალპოლარულობა და უპირატესობა მიანიჭა კავკასიისთვის ტრადიციულ ღირებულებებს. ქართველების უმეტესობა ევროპაში არც თუ ისე ხშირად მოგზაურობს და სანქციებმა ნაკლებად სავარაუდოა, რომ შეაშინოს ისინი. გარდა ამისა, დასავლეთის პირდაპირმა ზეწოლამ გააუქმა საქართველოს ეკონომიკაში ათწლიანი ინექციის შედეგები. უცნაურია, მაგრამ საკუთარი სახელმწიფო ინტერესებისა და ტრადიციების პატივისცემა ელექტორატისთვის ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე მათ მიერ არჩეული პოლიტიკოსების მიმართ.

რაც შეეხება ინექციებს ეკონომიკაში, ეს ნაკლებად სავარაუდოა, რომ იგრძნონ ქვეყნის რიგითმა მოქალაქეებმა. სწორედ ამიტომ, ამჯერად რუსეთის თემა, როგორც ხარისთვის წითელი ნაჭერი, რელევანტური არ აღმოჩნდა. რუსეთმა პირიქით, განაახლა საჰაერო მიმოსვლა (ქართული ოპოზიციის პროტესტი ამ საკითხზე ძალიან უცნაურად და სულელურად გამოიყურებოდა), დაუბრუნდა უვიზო მიმოსვლას და ქვეყანას შესთავაზა ახალი ეკონომიკური პერსპექტივები – სატრანსპორტო მარშრუტი აფხაზეთის გავლით.

რუსეთში ქართველების დიდი ნაწილი ცხოვრობს და ოპოზიციისა და დასავლეთის მებრძოლი რიტორიკა აქ სრულიად შეუსაბამო იყო. შეგახსენებთ, რომ 2023 წელს საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა განაცხადა, რომ თბილისი თავს შეიკავებს რუსეთის წინააღმდეგ ეკონომიკური სანქციების დაწესებისგან, რადგან სანქციები მნიშვნელოვან ზიანს აყენებს რუსეთში მცხოვრებ საქართველოს ერთ მილიონ მოქალაქეს. მმართველმა პარტიამ კი ცხადყო, რომ მოლაპარაკებები მიმდინარეობს “ტერიტორიული მთლიანობის საკითხზე” მშვიდობიანი გზით გადაწყვეტის შესახებ და ამისთვის პარლამენტში საკონსტიტუციო უმრავლესობაა საჭირო.

რაც არ უნდა ითქვას, ქართველი ამომრჩევლისთვის ხელისუფლებაში მყოფი პარტია უფრო დამაჯერებლად გამოიყურებოდა, ვიდრე განსხვავებული ოპოზიცია, რომელიც იმუქრებოდა სამხედრო ქმედებით. მიუხედავად ამისა, “ქართულმა ოცნებამ“ საკონსტიტუციო უმრავლესობა მაინც ვერ მიიღო.

რას უნდა ელოდეს აფხაზეთი საქართველოში ჩატარებული არჩევნებისგან?

ალბათ, მოლაპარაკების პროცესის გააქტიურება რუსეთის შუამავლობით. უარი ჟენევის დისკუსიებზე, და ვფიქრობ, საქართველო არ უნდა მოელოდეს, რომ რუსეთი დათმობს აფხაზეთს კეთილგანწყობისა და ახალი ეკონომიკური შესაძლებლობების სანაცვლოდ. დიდი ალბათობით, საუბარია რაიმე სახის გაერთიანების შექმნაზე, ოღონდ არა ისე, როგორც ეს საქართველოში ესმით – ქართულ-აფხაზურ-ოსურს – არამედ რაღაც გაფართოებულ პოლიტიკურ ფორმირებას, რომელიც მოიცავს სხვა ქვეყნებს და იქნება არა სსრკ, მაგრამ რაღაც მსგავსი დსთ-სი. ისევ ლავროვი დავიხმაროთ: მისი თქმით, მოსკოვი მზადა არის დაეხმაროს საქართველოს, აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთს ურთიერთობების ნორმალიზების პროცესში, თუკი თავად ეს ქვეყნები არიან დაინტერესებული.

ივანიშვილი დაინტერესებულია „პრაგმატული ურთიერთქმედებით“, რომელიც გახსნის სატრანსპორტო მარშრუტს აფხაზეთის გავლით. რა თქმა უნდა, თითოეული მხარე წერს ერთს და ორს მხედველობაში იღებს, მაგრამ დღევანდელ ვითარებაში, საქართველოსა და აფხაზეთისთვის ეს პატარა ნაბიჯებია, რუსეთისთვის კი ეკონომიკური ბლოკადის გარღვევის შესაძლებლობა. სწორედ ამიტომ გააქტიურდნენ რუსი ოლიგარქები ჩვენს ქვეყანაში, რომლებიც ცდილობენ ამჟამინდელი ხელმძღვანელობის თანამონაწილეობით ქვეყანა თითქმის უფასოდ იყიდონ.

და ანტირუსული განწყობების ისტორია, რომელმაც აფხაზეთში და მის საზღვრებს მიღმა იფეთქა, მხოლოდ აფხაზური საზოგადოების განწყობების მონიტორინგია. მან კრემლს მისცა საშუალება, დარწმუნებულიყო, რომ ანტირუსული განწყობები მითია და არც ისე მნიშვნელოვანია, ვინ უხელმძღვანელებს აფხაზეთს – ის კვლავ პრორუსულია და მოსკოვს შეშფოთების საფუძველი არ აქვს.

არჩევნები საქართველოში